Csízy, Paulus: De morbis infantum (Budae, 1838)
11 systemate nervoso exurgit revolutio. Systema nervosum» ut in Teliquam partium organicarum formationem, ita nunc vitalitate sua exaltata, dentium eruptioni magna opitulatur energia, id quod sensus externi acriores facti, facultatum vitae superioris evigilatio attentum edocebunt observatorem. Alacrior haec encephali vita, validiorem nunc et in reliquam vitam plasticam exerit efficientiam , quo fit, ut partim idiopathica in systemate nervoso , partiin sympathica producantur mala. Vita enim cerebri intensior, majorem adlicit sangvinis quantitatem, unde ad congestiones ad encephalon dispositio; alacris chylificatio, nutritio, sangvificatio , polychyliae, pletho- rae occasionem praebent , a quibus malis natura exan" thematibus, diarrhoea, impetiginibus etc. sese liberare studet. Vita plastica hac aetate ad tantum evecta gradum efficit, ut viribus vitalibus aut uno aut altero modo mutatis, non tantum diathesis ad morbos vegetationis , sed ipsi tandem evolvantur morbi, quod rhachitis, scro- phulae, atrophia sufficienter evinpunt. §. 11. Stadium denique tertium < quod organismus infantilis, in sua progrediens subit evolutione, in secundae coincidit tempus dentitionis. Nunc est ubi systemata corporis praecipua magis magisque evolvuntur, nervisque major in vitam plasticam accedit renisus, musculi robore, ossa substantiae suae augmento, et soliditate superbiunt, magnum inter systemata organica aequilibrium, quo fit, ut minor nunc sit ad morbos vitae plasticae dispositio, licet non possit negari, exanthemata, tussim convulsivam, anginam membranaceam, infarctus glandularum meseraicarum , infantibus in hocce stadio , perniciosam saepe minari sortem, quod utique de illis prius valebit, qui haereditario ad haec mala gaudent jure, aut infirma ab ipsa natura constitutione mulctati sunt.
