Kalocsai Főegyházmegyei Körlevelek, 1873

Index

— 22 — 4. Temperamentum. Naturalis hominis indoles in actionum morali valore dijudicando non delet extra considerationem poni. Non intelliguntur sub nomine naturalis indolis affectus mali per propriam socordiam nutriti, sed intelliguntur : diversa complexio, variae ex actibus externis reudundantes impressiones, debilitas corporis, imbecillitás mentis, quae omnia naturaliter in considerationem venire debent. — Porro refertur ad impedimenta 5. Consuetudo. Consuetudo cum sit facilitas ad quospiam actus repetendos, per libere exercitatos e.jusmodi actus contracta : si fuerit bona, meritum, si fuerit mala, demeritum necessario auget. — Demum ad impedimenta referri debent 6. Externa adjuncta, conditiones culturae, societates genii locoruiu et temporis, regnantes sinistrae oppiniones et grassantia moralia mala, Joscphus in Aegypto, Susanna inter perversos senes, Machabaei inter hostiles sollicitationes noyo merito suarum bonarum actionum fulgent. Impedimentis his prae oculis habitis sequentes morális imputationis regulás statuere solent: 1. Quidquid sine libertatis usu per hominem efíicitur, illud eidem nec in meritum, nec in demeritum imputari potest. 2. Actiobona, ad quam ponendam multa incitamenta adjuvant, et ratione cuius exigua impedimenta adversantur, imputatur in meritum, sed solummodo juxta gradum libertatis, quae ad eandem actionem ponendam concurrebat. 3. Actio moraliter bona, quam multa impedimenta circumdant, et ad quam ponendam voluntas humana vix alio ac divini amoris movebatur impulsu, in meritum secundum egregium gradum influeiitis libertatis imputari debet. 4. Actio moraliter mala, quae variis tentationibus, concupiscentiis, sollicitationibus veluti extorta videtur, et contra quam nec intellectualis cognitio, nec naturaliter bonae indolis aut exemplaris societatis adjutorium suggerit recte pugnandi arma, juxta debilem illum libertatis gradum imputari debebit, in quo persona ágens versatur. E contra 5. Si in actione moraliter mala ad abstinendum ab ea ágens omnibus provisus sit recte pugnandi subsidiis, et pauca sint omnino irritamenta, quae libertatis rectum afflciunt usum, oportebit actionem in talibus circumstantiis positam, graviori imputatione notare. Demum 6. Actiones per alios susceptae aut intermissae, ad quas ponendas, aut omittendas tamquam causa secundaria quispiam concurrit : secundum illum gradum in meritum vei demeritum causae secundariae caduut, juxta quem ipsa cooperatio per majorem vei minorem libertatis influxum intervenit. Quia vero imputatio morális internum hominis respicit meritum, quod solus Deus, cui intima patent, determinare novit : idcirco ad rectum, de morali conditione proximi in tribunali poenitentiae, ferendum judicium, non modo actionum humanarum impedimenta, item libertatis humanae ad impedimenta relatio seu regulae imputationis attendi debent, verum etiam spiritus discretionis et recti judicii dos per orationem et invocationem Spiritus Sancti ab Illo expeti debet, a Quo omne dátum optimum et omne donum perfectum venit, cui omnis voluntas patet, cui omne cor