Sobieski emlékkönyv. Sobieski III. János lengyel király halálának 300. évfordulója alkalmából rendezett konferencia anyaga - Komárom-Esztergom Megyei Önkormányzat Levéltára Évkönyvei 5. (Esztergom, 1999)
Dr Lajos Szakács: Oswobodzenie Ostrzyhomia (10-28 października 1683 r.)
kierownictwem inżyniera Kleinwachtera pracowano nad naprawą ostrokołu Parkanów. Podczas, gdy większość wojska odpoczywała, jego dowódcy nie próżnowali. Karol Lotaryński opracował plan oblężenia, który został przez Sobieskiego zaakceptowany. Króla polskiego niepokoiła raczej demoralizacja jego oddziałów. Syn królewski, 16-letni Jakub powiadamia o tym swoją matkę: „ Wojska nie chcą iść dalej, a wszystko to dla przyczyny kilku ludzi, o których wiem, że Wasza Królewska Mość słyszała. Ci malkontenci rozmiękczają wojska i przez ludzi swoich rogłaszają, że król pragnie ich zgubić. Tak daleko już sprawy zaszły, że w każdej godzinie obawiamy się nieszczęścia. Widząc, że Jego Królewska Mość zamiar uje iść na Budę, chcą go opuścić i zawracać. Cała armia pełna tych malkontentów. Nie śmieją mówić o tym Królowi, ale nie wątpię, że Król nie zauważył tego i nie uprzedzi. Polecając się teraz łasce Waszej Królewskiej Mości pozostaję Waszej Królewskiej Mości, Dobrodziejki mojej najpokorniejszym sługą. Jakub" 21 Przeciwnicy króla wysuwali oskarżenie, że przyprowadził ich na Węgry po to, by wytracić kwiat szlachty polskiej. 2j Lecz Sobieski z najgłębszym przekonaniem utrzymywał, że wyprawa jest konieczna: „Niech Bóg będzie na wieki pochwalon, który nam codziennie wyświadcza łaski z niewymownej swej dobroci! Nad zdanie i imaginację wszystkich rezolwowaliśmy się na tę fortecę w deszcze, zimna, bez żadnego sposobu paszy dla koni i żywności dla siebie. " 24 Chciał o tym przekonać nie tylko stany polskie, lecz także cara rosyjskiego, władcę perskiego i weneckiego dożę. Na swoje listy pozytywnej odpowiedzi nie otrzymał, ale był w stanie przeprowadzić w armii swoją królewską wolę. Wojska polskie nie zawróciły więc, lecz pozostały pod Parkanami i wzięły udział w zabezpieczeniu strategicznym, które dzięki przezorności dowódców cesarskich funkcjonowało już od 2 października. Generała Caprarę wysłano już wówczas do doliny Wagu, by miał oko na kuruców Thökölyego, stacjonujących pod Lewencem (Léva). Natomiast wojsko polskie pozostawszy na lewym brzegu miało udaremnić od strony Lewencu i Pestu (Vácu) ewentualne próby przysłania posiłków przez Thökölyego lub stacjonujących w Peście Tatarów. Zaraz po bitwie pod Parkanami książę Karol pomyślał o tym, by uniemożliwić nadejście posiłków tureckich z Belgradu. Wydał polecenie generałowi Herbersteinowi, by zaatakował Eszék siłami stacjonującymi w Styrii i Karyntii, i aby zburzył mosty na Drawie. Wspomnieliśmy już o zabezpieczeniu logistycznym działań oblężniczych. Oznaczało ono, że poza wykonaniem mostu od strony Komárom książę wysłał do Győr w sprawie uzupełnienia żywności, paszy, armat i posiłków. 25 Przygotowania trwały także i w Budzie. Kara Mustafa, przebywający tu jeszcze wielki wezyr resztki swojej armii wysłał nie tylko do Ostrzyhomia, lecz i do Stołecznego Białogrodu (Székesfehérvár), i zanim 13 października, po naradzie wojennej opuścił Budę, Zob. PETNEKY: op. cit. s. 93. 23 Por. WIMMER: op. cit. s. 381. 2 \ Zob. Listy... s. 575. 25 Por. WIMMER: op. cit. s. 381.
