Sobieski emlékkönyv. Sobieski III. János lengyel király halálának 300. évfordulója alkalmából rendezett konferencia anyaga - Komárom-Esztergom Megyei Önkormányzat Levéltára Évkönyvei 5. (Esztergom, 1999)
Dr Lajos Szakács: Oswobodzenie Ostrzyhomia (10-28 października 1683 r.)
Dr Lajos Szakács: Oswobodzenie Ostrzyhomia (10-28 października 1683 r.) 1. Sytuacja strategiczna Zwycięzcy spod Wiednia we wrześniu 1683 r. z wielkimi siłami wkroczyli na teren Węgier. Jan Sobieski, król polski, głównodowodzący 1 sprzymierzonych sił zbrojnych wyznaczył sobie za cel strategiczny Budę. Ale Rada Wojenna przyjęła projekt ostrożniejszy, w myśl którego w pozostałych miesiącach roku trzeba osiągnąć zdobycie Parkanów (Parkany) i Ostrzyhomia (Esztergom). Naturalnie nie zrezygnowano z projektu zdobywania Budy, lecz stała się ona dalszym celem i figurowała w planach dowództwa wojennego jako następne zadanie. Ze względu na to strategiczna waga Ostrzyhomia jeszcze bardziej wzrosła, zdobycie go miało kluczowe znaczenie dla realizacji dalszych zamierzeń. Gdyby oblężenie nie powiodło się, Turcy w dalszym ciągu kontrolowaliby na zapleczu Budy drogę lądową i wodną (Dunaj), przeto wojska cesarskie nie mogłyby sprowadzać zaopatrzenia - amunicji, żywności i oddziałów posiłkowych, ani zapewnić między nimi łączności i systemu przekazywania informacji. Oblegająca w przyszłości Budę armia nie miałaby gdzie zebrać swoich wojsk, uzupełnić ich, odesłać na wypoczynek czy opatrzenie ran, a także nie miałaby gdzie magazynować zaopatrzenia. Jednocześnie zaś turecka załoga Ostrzyhomia była dostatecznie liczna, by w razie oblężenia Budy wysłać jej posiłki wojskowe, lub chociażby przeszkadzać oblegającym, zapewnić łączność z zajętymi przez Thökölyego Górnymi Węgrami, głównie zaś z Nowymi Zamkami (Érsekújvár). Bez Ostrzyhomia nie można byłoby zająć ani Budy, ani też zamków górnowęgierskich. Zakończona zwycięstwem bitwa pod Parkanami 2 nie bez przyczyny obudziła nadzieje na zajęcie Ostrzyhomia, lecz z drugiej strony skłoniła wodzów wojsk sprzymierzonych do namysłu. Nawet Sobieskiego, który z wielkim entuzjazmem rozesłał po Europie wieść o zwycięstwie pod Parkanami, Karol Lotaryński namówił na pozostanie na miejscu i przeprawę na prawy brzeg Dunaju. Po bitwie pod Parkanami natychmiast rozpoczęto rozpoznawanie brzegu rzecznego, w celu wybrania najsposobniejszego miejsca do przeprawy. Na około 3 km od Parkanów, znacznie dalej, niż odległość strzału z armat ostrzyhomskich, w kierunku na Komárom, tam, gdzie przy wyspach Nyáros i Körtvélyes Dunaj rozwidla się na trzy rozgałęzenia, 1 W podpisanym 1 kwietnia 1683 dokumencie przymierza zaczepno-odpomego zapisano, że dowódcą naczelnym połączonych wojsk może być tylko król pomazaniec. (KLUCZYCK1: Akia do dziejów króla Jana III 1883. s. 33, 63-70, 210, 333; SADZEWICZ: Pod Wiedniem i Parkanami 1683. Warszawa, 1972. s. 140.) 2 9 października połączone armie odniosły pod Parkanami decydujące zwycięstwo nad przybyłym z Budy z posiłkami Kara Mehmedem.
