Sobieski emlékkönyv. Sobieski III. János lengyel király halálának 300. évfordulója alkalmából rendezett konferencia anyaga - Komárom-Esztergom Megyei Önkormányzat Levéltára Évkönyvei 5. (Esztergom, 1999)
Béla Pálmány: Murzyn zrobił swoje - Murzyn może odejść! Zapomniane zakończenie triumfalnej wyprawy wojennej - droga Sobieskiego z Ostrzyhomia do Krakowa
ważne. Z powodu przegranej bej Csonka odczuwał wielki wstyd, dopiero po dziesięcioletniej niewoli, w 1696 r. przyjął chrzest w Wiener Neustadt. Cesarz Leopold obdarzył go z tej okazji nowym imieniem - Leopold von Zungaberg - tytułem barona i nadał mu majątek w komitacie Nógrád. W 1702 r. został pułkownikiem jednego z regimentów husarskich i zabłysnął cnotami żołnierskimi w wojnie sukcesyjnej o tron hiszpański. Jego syn, „Franz" czyli Ferenc służył w randze generała dywizji, ale po jego śmierci, która nastąpiła zapewne ok. 1740 r., rodzina ta w linii męskiej wymarła. lj Pomimo otrzymanego od cesarz niemieckiego nazwiska ojciec i syn kazali się namalować odziani w paradne szlacheckie stroje węgierskie. Szécsény był ludnym i ważnym ze strategicznego punktu widzenia przyczółkiem tureckim, przed oblężeniem znajdowała się tu co najmniej 800 osobowa straż, broniąca dobrze umocnionego zamku, pod nim w okazale rozbudowanych przedmieściach mieszkało około 2000 rodzin muzułmańskich i żołnierzy. Tak więc zamek i przedmieścia liczyły co najmniej 3000 mieszkańców, a więc więcej, niż kiedykolwiek przedtem, a i potem, aż do początków XIX wieku. W oppidum, posiadającym od 1334 r. przywileje miasta Budy, już przed 1552 r. odbywało się rocznie pięć wielkich targów - szczególnie licznie odwiedzane były targi na Świętego Pawła, Świętego Jerzego i Świętej Katarzyny - zaś Turcy w obu okresach panowania (1552-1593, 1663-1683) zapewniali bezpieczeństwo przybywającym na targi kupcom, kupującym i odwiedzającym, przeto kalendarze z lat 1660-1670 ogłaszały o 7 targach. Przed 1682 r. tylko pozostający w węgierskich rękach Fülek miał podobne znaczenie. Oblężenie Szécsény było ważne także dlatego, bowiem jeśli zamek ten pozostałby w rękach tureckich do 1684 r., stąd, a także z Vác, Nógrádu i Egeru mogli poważnie zagrażać miastom kruszcowym Turcy, którzy ponieśli wprawdzie kilka porażek, ale bynajmniej nie czuli się zwyciężeni i pragnęli rewanżu. Ówczesna Europa - jak wynika z cytowanych kronik polskich, niemieckich, włoskich i hiszpańskich - szybko otrzymała wieść o zajęciu „Szecina" i z radością przyjęła ją do wiadomości jako ostatnii triumf chwalebnej oswobodzeńczej wyprawy chrześcijańskiej 1683 r. Nie zapominajmy, że ten czyn został dokonany pod osobistym dowództwem króla, co zgodnie z ówczesnym myśleniem było już samo w sobie historią. Obok Ostrzyhomia jedynie Szécsény był zajęty przez króla, wiedeński cesarz Leopold I, choć poddani jego wynosili pod niebo jego wojenną chwałę, nie brał udziału w ani jednym oblężeniu. Ówczesne kalendarze miały też rozdział będący kroniką historyczną i jeszcze w pierwszej połowie XVIII wieku wśród najważniejszych wydarzeń roku 1683 wymienia się po oblężeniu Wiednia „szczęśliwe wygnanie Turków z Ostrzyhomia, Szécsény i Hatvan ". Wreszcie wspomnieć należy, że mieszkańcy Szécsény w XVIII i XIX wieku przedmieścia, na których rozbił się obozem Sobieski ze swoim wojskiem, nazywali „Królewską drogą", a studnię, z której czerpano wodę - „Królewską studnią". 14 Zajęcia Szécsény polscy i austriaccy historycy Sobieskiego nie pozostawiają bez wzmianki. Natomiast w historiografii węgierskiej oblężenie tego zamku zostało dziś 13 PÁLMÁNY, BÉLA: Végvárak Nógrád... s. 35, bibliografia w przypisach. 14 NAGY, P. ANDREAS: Historia Domus Conventus Szécséniensis. [rękopis, 1774, w Klasztorze Zakonu Franciszkanów w Szécsény].
