Papp Izabella: Görög kereskedők a Jászkunságban - Jász-Nagykun-Szolnok Megyei Levéltár Közleményei 6. (Szolnok, 2004)
ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΜΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΙΑΖΥΓΟΚΟΥΜΑΝΙΑ (JÁSZKUNSÁG) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 200 ΧΡΟΝΩΝ Τον 18° και 19° αιώνα οι Έλληνες της Ουγγαρίας έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στην οικονομική και εμπορική ζωή της χοόρας μας. Ο όρος «Γραικός» υποδήλωνε τους Βαλκάνιους εμπόρους διαφόρων εθνοτήτων, οι οποίοι αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω της εντεινόμενης τουρκικής καταπίεσης και της έλλειψης βιοποριστικών μέσων. Η σύνδεση με το ευρωπαϊκό εμπόριο αποτελούσε γι' αυτούς μια πρώτης τάξεως ευκαιρία. Στην αρχή έκαναν πλανόδιο εμπόριο ανάμεσα στην πατρίδα τους και τα δυτικά μέρη, για να εγκατασταθούν στη συνέχεια πολλοί απ' αυτούς στην Ουγγαρία, όπου στον εμπορικό και τραπεζικό τομέα δεν είχαν να αντιμετωπίσουν σοβαρό ανταγωνισμό. Στην Ιαζυγοκουμανία (Jászkunság), μια περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Δούναβη και Τίσα, το εμπόριο βρισκόταν σε επίπεδο σαφώς κατώτερο του μέσου όρου της χώρας. Οι κάτοικοι, αγροτοκτηνοτρόφοι οι περισσότεροι, ευχαρίστως παραχωρούσαν τη δραστηριότητα αυτή, την τόσο ξένη προς τις φυσικές κλίσεις και την ιδιοσυγκρασία τους, στους πραματευτάδες της Βαλκανικής, οι οποίοι έφθαναν συνεχώς από την εποχή της Τουρκοκρατίας σ' αυτά τα μέρη. Μολονότι οι Έλληνες διέφεραν έντονα από τους ντόπιους ως προς τα ήθη και έθιμα, τη γλώσσα και το δόγμα, οι τοπικές κοινότητες με τα σημαντικά προνόμια τους δέχονταν στους κόλπους τους χωρίς καμία σχεδόν αντίσταση. Αυτό σε μεγάλο βαθμό οφειλόταν στο γεγονός ότι σημαντικοί σταθμοί της ιστορίας των Ιαζυγοκουμάνων συνέπεσαν με την περίοδο της εισόδου και εγκατάστασης TÜJV Ελλήνων. Το 1702 ο αυτοκράτορας Λεοπόλδος Α' πούλησε την Ιαζυγοκουμανία στο Τάγμα των Τευτόνων, με αποτέλεσμα οι μέχρι τότε ελεύθεροι κάτοικοι να καταντήσουν δουλοπάροικοι. Το 1745 η Μαρία Θηρεσία επέτρεψε την με ίδια μέσα εξαγορά της ελευθερίας τους (redemptio), πράγμα όμως που απαιτούσε βαρύτατες οικονομικές θυσίες από τους κατοίκους του τόπου. Στα βάρη αυτά συνεισέφεραν με τους πόρους που διέθεταν και οι Έλληνες έμποροι της περιοχής. Αρχικά όλοι οι Έλληνες της Ιαζυγοκουμανίας έκαναν εμπόριο σε καταστήματα, αργότερα δε μίσθωναν καπηλειά, πανδοχεία ή σφαγεία τα οποία απέφεραν σημαντικά οικονομικά οφέλη. Όσοι είχαν ζήσει αρκετό καιρό σε κάποια από τις κωμοπόλεις της περιοχής, έβλεπαν ξεκάθαρα ότι αυτό που είχε αξία για τους Ιαζυγοκουμάνους ήταν η γη. Γι' αυτό φρόντιζαν και οι ίδιοι να αγοράζουν ακίνητα και χάρη στην οικονομική ευρωστία τους ανελίχθηκαν στην ανάκατη βαθμίδα της κοινωνικής ιεραρχίας, αποκτώντας την ιδιότητα του redemptus, όπως έλεγαν εκείνους που κατόρθωσαν να εξαγοράσουν την ελευθερία τους. Άλλοι πάλι λάμβαναν δραστήριο μέρος στη διαχείριση το^ν κοινών. Ο ρόλος που διαδραμάτιζαν οι Έλληνες της Ιαζυγοκουμανίας στο εμπόριο άρχισε να απειλείται από την αθρόα είσοδο Εβρακον εμπόρων από τα τέλη του 18 ου αιώνα. Η Ιαζυγοκουμανική Περιφέρεια τάχθηκε σαφώς με το μέρος των Ελλήνων ούτως ώστε η συντονισμένη στάση τους είχε αποτρέψει την 333
