A Hajdú-Bihar Megyei Levéltár évkönyve 19. 1992 (Debrecen, 1992)

Tanulmányok - Balogh István: Oklevelek a nemesek és Debrecen mezőváros viszonyához (1579-1584)

5. A heti és országos vásárokat a városháza előtt és ne az utcákon tartsák. A közölt oklevél a XVI. század második felére részletesebben sza­bályozta a mezőváros magisztrátusának jogkörét, a bírói illetékesség tekintetében, mint a korábban fennálló rendelkezések. (V. ö. HBMLT. Évkönyve XVIII. Db. 1991. 17 — 18. old.). Ugyanis a nemesekkel foly­tatott vitában az 1563. aug. 2-án és 1568. máj. 28-án kiadott oklevelek­ben (Id. h. 6. és 8. oki. 15 — 17, 20 — 21. old.) e téren fokozatos bővülést lelhet észrevenni, de úgy látszik az azokban foglalt rendelkezéseket a városban lakó nemesek nem minden esetben érezték kötelezőnek maguk­ra nézve. Ettől kezdve csak a nemesek egymás közti polgári peres ügyét vihették volna a nemesek ügyében ítélkező bírói fórumok elé. A bormérés joga felett folytatott vitában a földesúr egyértelműen a mezőváros érde­keit védte, ugyanúgy mint a közteherviselés tekintetében is. A XVI. század közepén már érvényes szokást e tekintetben János Zsigmond 1561. június 9-én kelt oklevele tette kötelezővé. (U.o. 3 — 4. oki. 11 — 13. old.). 5. Krakkó, 1583. január 7. Báthori István lengyel király parancsa Kardos Miklóshoz, hogy há­zába, Debrecen mézőváros biztonságát veszélyeztető gonosztevőket ne fogadjon be, bormérés címén. Stephanus dei gratia, rex Poloniae magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masoviae, Samogitiae, Kioviae, Voliniae, Podlachiae, Livoniae que dominus necnon Transilvaniae princeps. Tibi fideli nostro, egregio Nicolao Kardos, salutem et gratiam nostram regiam. Conquestum est majestati nostrae, in persona fidelium nostrorum judicis, juratorum, ceterorumque civium et communitatis oppidi nostri Debreczen, quod fidelitas tua ad libitum suum contra oppidi illius libertates et consuetudi­nes vina proprii quaestus causa educillet seu popinet, atque etiam facionorosos homines in aedes suas recipiat, nec illos ad requisitionem communitates judicis sisti, ut ac illorum crimine jure mediante cognosca­tur, concedat, cum neutrum horum serenissimorum Ungariae regum privilegiis sibi indultum esse docere possit, supplicatum majestati nostrae est, humiliter, ut ea in re illis de opportuno remedio clementer provi­dere dignaremur. Quandoquindem autem injustum esse, censeamus, quemquam privilegiis suis abuti eaque latius, quam doceat extendere et nobis perspectum sit, neutrum illorum in privilegio fidelitas tua continere neque committentes, ut ejusmodi juris in aequalitate et illicito latrones recipiendi conatu. Fidelitati tuae harum serie mandamus fir­miter, aliud habere nolentes, ut deinceps ab ejusmodi, coeptis plane absistat, sed ad privilegiorum suorum a divis Ungariae regibus conces­sorum contenta, omnimodo se accommodet, secus ergo fidelitas tua ne ne fecerit, praesetibus perlectis exhibenti restitutis. Datum in arce regia Cracoviensi, septimo die mensis Januarii, anno domini millesimo quingentesimo octogesimo tertio, regni vero nostro septimo. Stephanus rex mp. Martinus de Berzevicze mp. cancellaris. 134

Next

/
Thumbnails
Contents