A Győri Püspökség Körlevelei, 1859
Tartalomjegyzék
145 post saeculum XII. sensim sine sensu invaluisse morem, a synodis postea approbatum, ut viri quipiam de parochianis communitatibus in partem administrationis bonorum ad easdem Ecclesias pertinentium vocarentur : in eo solummodo laboratum fuit cum a Synodis tum a Praesulibus, ne laici homines propria auctoritate se in illam administrationem ingererent, porro ne spirituales Ecclesiarum rectores suis in juribus turbarent, utve ad reddendas an- nuatim rationes obstringerentur. In confirmationem asserti juvat respicere ad Concilii Herbi- politani de anno 1287. caput 35: „Laicos in nonnullis partibus praetextu fabricae Ecclesiae reparandae per laicos sine consensu praelatorum deputatos, praesentis constitutionis tenore hujusmodi officio ex nunc volumus esse privatos, et alios laicos vel clericos sine praelati seu capituli Ecclesiarum reparandarum assensu prohibemus in posterum ordinari et ad Canonem 53 Concilii Salisburgensis anni 1420: „Laicis sine assensu praelatorum et capitulorum bona fabricae Ecclesiae deputata administrare non licet.“ Denique ad constitutionem Cardinalis Compegii Sedis Apostolicae a latere Legati, qui cap. 18. statuit: „non liceat procuratoribus seu vitricis fabricarum, in singulis Ecclesiis ad fabricam provenientibus distribuere , aut in aedificiorum vel alterius rei usum dispensare sine Rectoris scitu; sed ad armaria fabricarum reponantur, ut hactenus servatum est, duabus vel tribus clavibus pro loci consvetudine tenendis, quarum una ipsi Rectori servanda tradatur, observato usu in clavibus, et rationibus reddendis, a Principibus et Superioribus hactenus recepto.“ Iluic non ab- siiniliter statuit Concilium Moguntinum de anno 1549 „Cum aliquot laicis cujusque Rectori, seu plebano, velut principali, officium fabricae seu procuratio Ecclesiae committatur.“ Causam vero mutatae, quae de bonis ecclesiasticis primitus viguit disciplinae, eruditissimus Thomassinus hanc assignat: „Quamdiu rerum Ecclesiae una fuit strues, ejus curam oeconomi ex Clero sustinuere, consilio et authoritate freti Episcopi; — postquam autem tripartita vel quadripartita distributio rerum Ecclesiae invaluit, non facile potuit una et constantior aliqua invehi ratio regendae vel pauperum vel fabricarum portionis. Parochialium maxime Ecclesiarum causa laboratum est, quod et reparationes et ornamenta earum majores expensas desiderent. Parochis ipsis primum ea cura mandabatur. Intervenire parochiam ipsi tandem compulsi sunt vel incuria parochi, vel interitu, vel viduitate Ecclesiae. Toleratum id primum est, quod non alia facile via et ratione expediri posset, vel quod suo ex marsupio ipsi conferrent liberalius, eo honore deliniti; vel quia novae subinde exactiones in id faciendae parochis invidiosae fuissent ; denique quod harum collectarum usus approbari laicis, et suspiciones calumniaeque non aliter salis abstergi possent.“ De axiomate etiam virorum in partem administrationis peculii sacri de parochiana communitate delectorum quaesitum fuit. Petebatur in specie, ut patres vel Syndici Ecclesiae vocarentur, sed neutra harum compellationum ipsis competit, siquidem spiritualis pater et Rector Ecclesiae parocliianorumque non sit alius, quam ipse Parochus, Syndicus autem idem significet ac defensor, patronus, advocatus 2) quod nomen olim ubique erat et est etiam adhuc nunc in compluribus regnis magnificum, propriumque primorum Magistratuum. Ab antiquis Synodis viri illi, de quibus hic sermo est, vocabantur vitrici, provisores ac jurati. Hodie in Gallia et Hclgio compellantur fabricae consiliarii, in Italia passim administratores. Sive autem vocentur vitrici, sive provisores, sive coadministratores, ad rem parum rel) Vet. et nova Eccl. discipl. p. III. cap. 36. 2) V. Glossarium mediae et infimae latinitatis a Du Cange Tom. VI. Parisiis. 1846. 32
