Bél Mátyás: Buda város leírása 1. A kezdetektől Mohácsig (Budapest, 1987)
Óbuda
i6s SECT. I. DE PROCES. PILIS. SPEC DE BVDA VET. íé. Fateor interim, multum conie&ationi huic Laziana vclificgri, Marsici.ii eum locum, quem ad Harafzti, opimi vici , mentionem, paullo ante exhibuimus ; hic quidem Trans-Aquincum, aducrlo autem Danubii margine , rudus quoddam aliud, defignantis. Equidem haud crediderim, importuno adeo loco, impeditoque ad traiiciendum, qualis eíl Csepeli*, infulae litus, Romanos, praefidia limitanea, collocauis- fe: amabant illi ripas infidere, quae & aperta: ex fe erant, & traieilui commodae, vt hortem, eo validius arcerent tranfitu. Neque video, cur tenuia, qualiumcunque aggerum, veftigia, malit in Aquinci & Trans- Aquinci fufpicionem vocare Marflglius , cum ea gloria, cultis hodieque locis, tutius queat adtribui, 8c fine iacftura Romanae magnitudinis. Aquinco certe, legionem fecundam adiutricem, auxilia praeterea vigilum, cum legionis prafefto, codex praefecturarum Romanarum , adferibit. Ergo, fupereft, vt arbitremur, Romanorum aetate, Aquinci nomine, veterem Budam, fuille cultam. Neque mea haec iolius exiftimatio eft ; vetus doClorum fuit opinio ; vti apud Ortelivm, & Cellarivm, viros, geographiae veteris confultirtimos, videre ert. Budam, inquit ille (e.) quam Offen dicunt, effe dicit Simlervs. Atque Cellarivs: Sunt, qui Budam, fine Offen, Acincum interpretentur ; trans flumen , quod oppofltum efl Pertum, Transacincum. Sed haec nemini obtrudimus, prompti atque alacres accepturi, docentes certiora. §. II. Q Vemadmodum vero, difficile eft, vetus vrbis nomen indagare ; ita, nihilo expeditiora funt, quae iam venient examinan- •da. Excepere Romanos in Pannonia, gentes, vti variae, ita feroces. Quae vero tunc Aquinci, fi nomen placet, fiue Buda, quemadmodum vocamus hodie, facies? quae fata? Infertam fuifle coloniam, fi non deletam, a barbaris, oportet; fed, in tanta immigrantium diuerfitate, ab his , an illis , iuxta cum ignariflimis, nouimus. Qui port deletum Aquincum , Sicambriam , heic loci politam credunt ; dicunt ii quidem aliquid; fed nequeunt tamen, tantae con- uerfionis aetatem, defignare. Nos, in ea fumus opinione, tunc id accidifte, cum gentes barbarae, aduerfa amnis regione, rerum potiebantur, infultabantque Pannoniis: faltem, port Valentiniani fata, cuius extrema aetate, ftetirte Aquincum, nunc diCtum a nobiis eft. Nili velis opinari, Aquincum, inferius, vbi nunc Buda Noua eft; fupe- rius , vbi Vetus, Sicambriam fedirte. Poft Gothos, in Pannonia debellatos , Iazyges autem , Quados , & Marcomannos, in fidem , quin & focietatem acceptos, vtraque Danubii ripa, late dominabantur Hunni. Tunc, Se Aquincum, fi quod fupererat; fiu z Sicambriam, occupatam a rerum dominis fuirte , inficiabitur nemo. Sicambria certe , vti iu conferto eft , apud rerum Hungaricarum feriptores , regia X 5 Hun»0 In Thefjuro Geographico, aci vocem Aquincum» Marfiglii rudera, an fint Aquincum? tudor U fen tent Ja. Aquinci fata dubia: Sicambri«, quando heic fofita fit Hunuo» rum repa:
