Református főgimnázium, Debrecen, 1854

8 Qua quidem imitatione nos tot saeculorum intervallo priscis romanis post nati, qui non alium iam lingvae emortuae magistrum praeter opera, quae ipsi in nos posteros tradiderunt, adeoque quid quid habemus id omne beneíicii alieni habemus (Quintilian) carere minimé possumus. ,,Quamquam enim non per omnia veleres nobis sequendi sint: tamen magna noslrae latiné loquendi aut scribendi artis pars imiialione contineri debet." Imitatio esi basis aloquenliae, imitationis combinatio, sive rerum et idearum apud veteres obvenienlium ad cogilala nostra relaiio el Iranssumlis vocibus facta accomodatio. — Hac arle stylum suum polivisse — ul caeleros recenüoris aevi poetas omillamus — Owenuin, Buchananum et aestimatissimum nostrum Lotichium quis non videat, cutn illa aurea eius carmina quae exslant Eleg. I. 1. „Fortunate senex! tu mollia vere salubri Otia quod to'.o pectore laelor agis" post factam combinalionem animadverlat, ad imitalionem horum esse ornatissime concinnata, quae apud Virgiiium Bucol. I. 52. Ovid Met. I. 100. et Trist. L. I. 8. hoc modo leguntur. „Fortunate senex! erga tua rura manebunt'

1 „Mollia secure peragebant otia gentes'

: . . . tota tibi mente mihique Gratulor" Aut cum scripsit Lolichius I. 1. „Arboribus fondes redeunt et gramina campis" sine dubio cogitavit Horat. od. IV. 7, 1. — Ita comparari inter se possunt Lotich. IV. 1, 2. Horat. Art. poet. 75. Lotich. IV. 1, 20. Ovid. Trist. IV. 10, 44. et caelera fenne innumera. Adde quod per islam similium et dissimilium inter se comparationem diversa eiusdem aut diversorum auctorum loca mutuo per invicem nimium quantum illustrentur, ita ut splendore vei unius voculae lux in alteram totam senlentiam aíl'undatur; id quod exemplis, quae illico citaturi sumus satis superque patebit. Denique repetitio, quae mater studiorum iure meritoque dicitur, per exercitam istam quam laudamus conibinationem polissimum promovetur. Cum enim ex nalura ingenii humani et per logicain similium et dissimilium et omnino associalionis idearum regulám, quotiescunque a rebus recenter occurrentibus ad obiecta dudum et anleliac visa rtdikír, toties repetitae eotum imagines, eaeque tenaciores animo renovari et repnesentari soleant: nianifestum est per paedagogum industrium, qui in iis, quae profitetur procul dubio pronipiior quam cliens ipsius esse debet si combinationibus suis opporlune faclis istam repetionem adiuvet, nihil aliud fieri, quam reruin in mente iam fixarum t>b oblivione, segetisque succrescentis ab interitu vindicationem. Tali modo combinatio institui polest quotiescunque: a) Eadem idea, idem eiusdem auctoris cogitatum aut asserlumqualecunqueiisdem fore verbis, quam quibus in loco obvio expressum alibi reperitur. Si ex. gr. comparenlur inter se Métám. III. 50. Fecerat e-xiguas iam sol allissimus umbras; Metam. 111. 144. Jamque dies medius rerum contraxerat umbras; et concilientur cum versibus II. 64. Medio est allissima coelo, sc. via solis, et III. 145. Et sol ex aequo meta distabat utraque: satis superque apparebit tt solem esse altissimum ubi in mediam coeli partém eluctatus fuerit, et ubi dimidiam partéin horisontis emensus fuerit a matutino et vespertino temporis puncto eadem dislantia abesse, adeoque meridiem efficere. — Pariter si L. I. 135 et VI. 350. interse conciliati sint eundem auctoris sensum manifeste in duabus diversis sententiis expressum studiosus leclor iriveniet. b) Si eadem res, idem sensus apud eundem aut alium auctorem aliis verbis aliis sententiis, at valorem et essentiam rei haud iminutantibus describatur. Sic Ovid. Metam I. 26. coe-