ARHIVSKI VJESNIK 30. (ZAGREB, 1988.)

Strana - 8

Vjekoslav Majcen, Tito i filmska baština. Arhivski vjesnik, 31/1987. str. 7—14. Na osnovi te odluke osnovana je u okviru propagandne sekcije Vrhovnog štaba prva partizanska filmska ekipa koja je raspolagala dvjema kamerama.

1 Za samo mjesec dana ova filmska ekipa snimila je oko 500 metara filmskog materijala, koji je na žalost u cijelosti propao na Glamočkom polju 27. 11. 1943. godine, kada je s misijom I. L. Ribara trebao biti prebačen u Englesku.

2 13. prosinca 1944. godine ova grupa snimatelja i formalno je imenovana filmskom sekcijom Vrhovnog štaba, te je postala jezgrom buduće kinematografije nove Jugoslavije, jer je u završnim borbama za oslobođenje zemlje prerasla u Filmsko poduzeće DFJ (odnosno FNRJ).

3 Nažalost, u ratnim uvjetima, veći dio snimljenog filmskog materijala je uništen ili nestao, uključujući tu i onaj materijal koji je posredstvom stranih vojnih misija povremeno slan u inozemstvo na čuvanje. Zbog toga prve filmske dokumente, koji se odnose na Vrhovni štab i njegova komandanta, zahvajujemo stranim snimateljima, koji su se, posebno u razdoblju od zime/proljeća 1944. godine do kraja ratnih operacija, nalazili u sastavu savezničkih vojnih misija pri Vrhovnom štabu i glavnim štabovima NOV i POJ. Prema do sada poznatim podacima britanski i američki članovi misija čiji filmovi su sačuvani, bili su: Slade i Perry Fowler (snimali su u Drvaru 1944. godine), James Goodwvin i L.T.P. Hopkins (sačuvani snimci sa Visa), Keneth Rodwell (snimio susret Tita i feldmaršala Alexandera u Beogradu 1945. godine) i dr. Među sovjetskim snimateljima bili su Vladimir Ešurin, Viktor Muramcev, A. Sologubov, S. Kogan i dr.

4 Snimljeni materijali vojnih misija redovno su prebacivani u savezničke zemlje gdje su montirani u filmske žurnale i prikazivani u kinematografskim mrežama. Time su u završnom dijelu NOB i revolucije i ti filmski dokumenti doprinijeli afirmaciji borbe naših naroda protiv fašizma, te posredno, stvaranju pozitivne klime uoči odlučujuće političke bitke za stvaranje nove Jugoslavije. U svibnju 1944. godine snimljeni su oni poznati kadrovi Drvara, Tita i Vrhovnog štaba pred pećinom u Drvaru koji su obišli čitav svijet. To su ujedno i prvi poznati filmski snimci druga Tita. Radi se o filmovima više britanskih i američkih snimatelja. Jedan od njih u dužini od 180 m poznat je pod imenom Unifinished report (Nedovršeni rasport), a 1 Ivo Škrabalo, Između publike i države, Povijest hrvatske kinematografije 1896 — 1980., Znanje, Zagreb, 1984., str. 111; 2 isto, str. 111; 3 isto, str. 115; 4 Petar Volk, Istorija jugoslovenskog filma, Institut za fillm, Beograd, 1986., str. 126 — 127; 8