ARHIVSKI VJESNIK 27. (ZAGREB, 1984.)

Strana - 8

Ivan Očak, Građa za biografiju Marka Oreškovića Krntije. Arhivski vjesnik, 27/1984. str. 7—41. nara dovela da učestvuje u revolucionarnoj 1918, u buni na brodu »Sent Ištvan«, na kojem je služio kao ložač. Spasio se slučajno nakon torpediran ja broda. U novoj državi — Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca nastavlja službu u vojsci, tu je završio Drugu avijacijsku podoficirsku školu u Zemunu. Ali za vrijeme služenja u vojsci u novoj državi upoznaje se s istim sistemom eksploatacije, klasne neravnopravnosti i socijalne i nacionalne nepravde. Inače drukčije nije moglo biti u monarhističkoj Kraljevini SHS. Tu su mu komandanti ostali isti oni koji su ga maltretirali u austro-ugarskoj vojsci. Spoznaja svega toga, natjerala ga je da napusti vojsku i da nađe posao u građanskom životu. U listopadu 1923. odlazi u Grčku s namjerom da brodom otplovi do Odese — u SSSR, u prvu zemlju socijalizma u kojoj je po njegovom uvjerenju bila ostvarena ona socijalna ravnopravnost za koju se on već godinama bori u svojoj zemlji i o kojoj je s divljenjem slušao i čitao. Ali je u Grčkoj uhapšen i protjeran natrag u Kraljevinu SHS. Poslije zatvora odlazi na Kosovo i zapošljava se kod raznih gazda: Širi Bule, braće Markovića i kod sreskog načelnika Prelevića.

4 Poslije trogodišnjeg rada u Kosovu i Makedoniji odlazi 1926. u Beograd. I tu radi kao šofer autobusa (Beograd-Kraljevo) i napokon kod inženjera i kasnije ministra građevina i pošta Steve Savkovića, još tri godine. U Beogradu mu započinje i partijska biografija. Član KPJ je postao kako je sada ustanovljeno — u listopadu 1927. godine;

5 primljen je i radi u partijskoj ćeliji na Čukarici.* U kolovozu 1929. godine uhapšen je s većom grupom beogradskih komunista (proces Grupe A. Festini i drugovi). Na tzv. drugom beogradskom procesu

7 u veljači 1930. godine osuđen je na 5 godina robije. Odležao je taj rok u kaznionicama u Sremskoj Mitro vici i Lepoglavi od 6. III 1930. do 28. VIII 1938. godine. Robijanje je potanko opisao u svojoj »Autobiografiji«.

8 Oslobođen je ljeti 1934, ali je odmah protjeran u zavičaj, odnosno u Široku Kulu. Ovdje se dugo ne zadržava. Pozvao je iz Beograda Jelicu Babšek, slovensku radnicu s kojom se upoznao kod ministra Savkovića. Vjenčao se 10. rujna s Jelicom u Ličkom Osiku; uskoro s njom putuje k njenim roditeljima u Makole-Poljčane, Slovenija. Kad je pokušao u Ljubljani da uspostavi vezu s mjesnim partijskim drugovima, bio je uhapšen i protjeran.

9 Živi u Zagrebu, radi kao šofer nekog starog taksija; tu je i prozvan Krntija. Član je Rajonskog komi4. Marko Orešković Krntija. Autobiografija, 78—80. 5. ACK SKJ, Šp—I—

6/16 6. De s a Pešić. Kriza u partijskoj organizaciji u Srbiji 1929. godine. Tokovi revolucije. Zbornik istorijskih radova, V, Beograd 1970. 7. Dragan Marković, Ljubiša Ristović. Pred nepriznatim sudom. Krnj. 2, Beograd, 1959. 8. Marko Orešković Krntija, Autobiografija, 60—71. 9. Izjava Jelice B ab š ek-0reš kovi ć, VI, 1976, u Beogradu. Autorova zbirka. 8