ARHIVSKI VJESNIK 17-18. (ZAGREB, 1974-1975.)
Strana - 373
Brisanje iz Registra vrši generalni direktor UNESCO-a, i to: a) na traženje države ugovornice na čijem se teritoriju nalazi odnosno kulturno dobro; b) ako je država ugovornica, koja je tražila upis, otkazala Konveciju i ako je ovaj otkaz stupio na snagu; c) u slučaju privremeno upisanog kulturnog dobra (čl. 14, t. 5), za koje je naknadno, propisanim postupkom, utvrđeno da ne može ostati upisano u Registar. O svakom brisanju se šalju ovjerovljeni prijepisi svima koji su primili prijepis odluke o upisu. Brisanje stupa na snagu 30 dana nakon otpreme takvih obavijesti (čl. 16). Kulturna dobra stavljena pod specijalnu zaštitu uživaju »imunitet«. U smislu čl. 9. Konvencije to znači, da su sve države ugovornice obavezne, od časa upisa takvih dobara u Međunarodni registar: uzdržavati se »od svakog neprijateljskog akta uperenog protiv ovih dobara«, i »od svake upotrebe ovih dobara ili njihove okoline u vojne svrhe« 156 . Oduzimanje ovakvog imuniteta može doći u obzir samo u dva slučaja: 1) ako jedna država ugovornica povrijedi gornje obaveze iz čl. 9. Konvencije, protivna je strana, sve dok ova povreda traje, oslobođena da osigura imunitet odnosnog kulturnog dobra time, da svaki put kada joj to bude moguće, prethodno traži prestanak 157 povrede u razumnom roku (čl. 11, t. 1); 2) »u izuzetnim slučajevima neizbježne vojne potrebe, i samo tako dugo dok ova potreba traje«; to može utvrditi samo šef vojne formacije koja je, po važnosti, jednaka ili veća od jedne divizije; u svakom slučaju, kada to okolnosti dozvoljavaju, odluku o oduzimanju imuniteta treba saopćiti protivnoj strani dovoljno blagovremeno (čl. 11, 6.2). Obaveza je države koja oduzima imunitet, da o tom aktu, »u najkraćem mogućem roku, pismeno i s obrazloženjem«, obavijesti Generalnog komesara za kulturna dobra, o kojemu govori Pravilnik za izvršenje Konvencije 158 (čl. 11, t. 3). Treba još jednom napomenuti: prestanak imuniteta vrijedi samo za ono kulturno dobro koje je korišteno protivno odredbama Konvencije, i samo dotle, dok ta povreda traje. 1S * Do god. 1970. upisana su u Međunarodni registar slijedeća kulturna dobra: — god. 1960. cijelo područje »Države Vatikanskog Grada« (»l'ensemble de l'État de la Cite du Vatican«), kao »centar«; — god. 1967. sklonište Altaussee u Austrijskim alpama; — god. 1969. šest skloništa u Holandiji. Dokumente iz postupka o upisu Države Vatikanskog Grada donosi: Malintoppi A., La protezione dei beni culturali in caso di conflitto armato. Milano 1966. Ed. Giuffre, str. 47—51. Uz to vidi i raspravu: Malintoppi A., La protezione »speciale« della città di Vaticano in caso di conflitto armato (Rivista di diritto internazionale, vol. XVIII, fase. 4, Milano 1960), str. 607—629. Austrijsko sklonište Altaussee služilo je kao sklonište kulturnih dobara i za vrijeme drugog svjetskog rata. O namjerama nacista, da to sklonište, pri kraju rata, unište, vidi: Foramiti H., n. d., I, str. 31—32. 157 U službenom prijevodu Konvencije (vidi bilješku br. 124) i ovdje se podkrala pogreška, jer, umjesto prestanak stoji »pristanak«!? 158 O funkciji »generalnog komesara« vidi u našem poglavlju o »Međunarodnoj, kontroli«, te čl. 1, 2, 4, 6, 7, 9, 11, 17 i 19 Pravilnika za izvršenje Konvencije. 373:
