ARHIVSKI VJESNIK 9. (ZAGREB, 1967.)

Strana - 22

revolucionarna akcija mornara biti radikalna, da se neće voditi samo putem novina i riječima, već djelima i prema željama radnih masa, a u znaku »crvene zastave«. Javlja da je u toku sa zbivanjima u Trstu preko tršćanskih socijalističkih novina »II Lavoratore«, koje u većem broju primjeraka stižu i u Boku Kotorsku. ... »Questa volta speriamo che non solo

1 come che volliono quei sai questa volta voliamo noi davero sai e deve eser come volliamo e come che ti avéra detto pure il tuo padre e questa volta non si finisce cosi A prender per naso questa volta deve eser come si desidera e non con fogli e nemeno con fiabe questa stano fati e fati sai poi ti dicco che per tutto sono in sobulio e corne pure da oggi non si prende il fa sai bene eviva la rossa tu sai gia cosa che io tintendo a dire non e vero« « io avevo gia letto in un giornale riguardo a tutto quello che sucede la in citta

2 noi qui sapiamo mediante il lavoratore

3 qui e assai abonati e cosi prendo quelo del Sig. Nolla e leggio opure mi servo con il suo«

4 1 Tekst je reproduciran doslovno prema originalu bez ikakve ispravke, i bez posebnih napomena za brojne jezične i pravopisne greške. Autor pisma očito namjerno ostavlja pojedine rečenice (a i neke riječi) nepotpune ili nedovršene, radi vojne cenzure. Giacomo Longo je bio ložač, civilni radnik, u ratu mobiliziran za službu ložača na bolničkom brodu »Afrika«. Bio je aktivan učesnik ustanka mornara u Boki Kotorskoj 1—3. II 1918. (v. dok. br. 11, pod Sanitätsdampfer »Afrika« red br. 2). Izveden je pred vojni sud u sept.-oktobru 1918. god., uz ostalo i stoga što je svesrdno pozdravio »revoluciju«. 2 Misli se na događaje u Trstu. 3 Radi se o tršćanskim radničkim novinama »II Lavoratore«, glasilu socijalističke stranke, čiji je član vjerojatno bio i G. Longo. 4 Vojni istražitelji mnogo su se trudili oko dešifriranja ovog pisma, ali, sudeći bar po sačuvanim sudskim spisima, nisu uspjeli da pohvataju konspirativne niti koje se provlače kroz njegov tekst. Izostavljeni dijelovi teksta, uvodni i završni, odnose se na pozdrave rodbini te na obiteljske vijesti. Prozessakten, Fasz. VII, SMS »Afrika«, c

—13. 5. 1918, januar 24, Pula. Admiral M. Njegovan kao komandant austrougarske ratne mornarice upućuje »povjerljivu zapovijed« svim pripadnicima te mornarice upozoravajući ih: na neprijateljsku propagandu medu momčadi; na obavezu momčadi da se ne bavi politikom već svojim vojničkim dužnostima, te na posljedice ako se bude priklanjala neprijateljskim elementima. Najstrože zabranjuje bilo kakve »demonstracije«. Aus den mir erstatteten Meldungen über die in den letzten Tagen auf einigen Schiffen der Flotte vorgekommenen Ruhestörungen muss ich zu meinem Leidwesen schliessen, dass unter der Mannschaft einige verblendete Leute existieren, die sich von politisch schlecht gesinnten Menschen verleiten liessen, Ideen zu verbreiten, die jeder kaiser- und königstreue Soldat verwerfen muss. 22