ARHIVSKI VJESNIK 4-5. (ZAGREB, 1962.)

Strana - 416

Viđen budžet: đurđevdanski (od 1. 5. — 31. 10) i mitrovdanski, od 1. 11. — 30. 4.). Od 1840. nastupa novo organiziranje financija, 1844. prešlo se na jednogodišnje budžetiranje. N. S. obrađuje »Način plaćanoa prevoza poštanskih pošiljaka između Beograda i Zemuna do pojave prvih parobroda« (III, 131-133); P. K. objavljuje dokumente o poštansko-telegrafskoj stanici u manastiru Studenici (III, 135-139), M. Cvetković bavi se otvaranjem pošta u Zabljaku, Savniku i Veliiruyu i uvođenjem dopisnica sa slikama u Crnoj Gori (III, 141-142), Vuk Simić-Vakanović objavljuje »Teme iz muzeologig'e i istorije PTT u časopisu »PTT od 1950-1959.« (III, 143-147). Ljubiša Nikić, Počeci javne poštanske službe u Srbiji (IV, 5-27). Razlaže kronološkim redom značajnije momente u razvoju pošta u Srbiji od 1811. do 1843. vezane uz ustavni i zakonodavni razvoj Srbije. N. Gulan, Poštanska služba na našim teritorijama za vreme Mlečana (prilog istoriji poštanskih veza Dalmacije i Boke kotorske) (IV, 29-59). U dobro argumentiranom i na arhivskim izvorima temeljenom članku autor izlaže da je Venecija organizirala poštanski promet između Venecije i Kotora, koji se produžavao do Carigrada. Poštanski promet vodio se u organizaciji obitelji Bolica (Bolizza) i Buća (Bucchia). Upozorava na ulogu mornara iz mjesta Prčanj, angažiranih na prijenos-vijesti morem. U 18. st. mijenja se smjer poštanskog prometa. Iz Venecije pošta je putovala brodom do Zadra, odatle na Sinj, a dalje konjanicima kopnom. Zadržava se i na opisu prometa pošte na otocima Krku, Rabu itd. O. Kovačević obijavlrjurje sanitarne propise u Srbiji u 19. st. (IV, 61-73). Branislav Novaković donosi prvi propis o dezinfekciji kolernih pisama u Austariji, koji potiče iz 1830. god (IV,, 75-78). N. G. objelodanjuje građu o kadrovskim problemima prvih pošta u Srbiji (IV, 87-94), a M. Kokotović donosi »Vijesti o pošti u »Narodnim novinama« u drugoj polovini 19. st.« (IV, 95-100). A. Tadić oživljuje uspomenu na Grgura Bučića, telegrafskog of ici jala, naučnika-prirodnjaka (IV, 101-110). M. Cvjetković bavi se žigovima za pošte u Crnoj Gori (IV, 111-113). N. Gulan, Prve pošte u Dalmaciji i Boki kotorskoj (V, 5-41), nastavlja istraživanja o poštama i poštohodima u Dalmaciji. I ova je rasprava pisana na temelju arhivskih podataka osobito onih iz Državnog arhiva lu Zadru. Konstatira da je prvi poštanski ured u Zadru osnovan 1797. Poštohod je išao trasom Zadar — Pag — Karlobag — Gospić — Beč. 1798. poštohod je imao kopneni smjer: Zadar — Obrovac — Gosplić, koji je trajao do 1805. Godine 1798. otvoren je poštanski ured u Šibeniku. Autor tvrdi da je 1803. poštanski saobraćaj bio uspostavljen po čitavoj unutrašnjosti Dalmacije i Boke kotorske. Konačno 1804. bilo je dopušteno da se otvori poštanski ured u Dubrovniku. t

.J>r Velimir Sokol, Kurirski saobraćaj preko Balkana u XVI vijeku (V, 43-65). Ističe važnost balkanskog dijela Jugoslavije kao glavnog kopnenog tranzitnog puta između Evrope i Carigrada. Tuda su prolazili glavni diplomatski i ekonomski izvještaji između centralne Evrope i turskog carstva. Zbog toga je trajno postojao kurirski saobraćaj. U tome su važnu ulogu odigrali jugoslavenski kuriri koji su osiguravali internacionalni promet preko Balkana i u ono vrijeme kad su ostali oblici izvještavanja bili prekinuti. Posebnu ulogu u tim pothvatima odigrali su, kako autor s pravom ističe, gradovi Dubrovnik, Kotor i Beograd. Pored jugoslavenskih kurira saobraćali — 416 —