Ciszterci rendi katolikus gimnázium, Baja, 1883

Ut eiusdem lucis radii variis in rebus variis et ludunt coloribus et ex eadem chprda pro varia digitorum admotione alius elicitur sonus: varii sunt motus eiusdem animi, qui omnes in oratione, velut in speculo, relucent. Ratio loquitur ad rationem: docet; cominoti animi afFectus gravitate, praeclaris sententiis, apta vocis virtute delectant. Quum ita aliqua res rationem, ita omnes sensus penetret, ut acerrima eius obtinendae cupido nascatur: studio et voluntate animus repletur. Re graviter perpensa aliae causao ex aliis subeunt, cur obtinere eam utile vei necesse videatur; afFectus movet affectum, quo vehementius vires intendantur. Optime sic persuasus certissime sibi in eo, quod cogitasset, et perficiendo non deesset, si res ad unum se, non hominum societateni pertineret, neque consensu et viribus omnium opus esset. Excitanda illi horum fiducia est, se nonnisi de communi omnium bono meditari; quam ipse perspicue utilem vei necessariain esse considerarat, res cum causis et argumentis clarissiine ob oculos ponenda; quo studio ardet ipse, et alii eodem inflammandi. Quae omnia quum oratione fierent, est haec studii seu voluntatis ad voluntatem, ut animos permoveret, seu persuadendi. Si quaevis oratio, quae ad docendum pertineat, propterea maximé, quod fineni sibi propositum habét et huic vocem accomodat, eloquentia dici ineretur — nihil est enim eloquentia, nisi copiose loquens sapientia

1) et is est eloquens, qui ad id, quodcumque decebit, poterit accoinodare orationem

2) — profecto aptissime hoc nomine illa decoratur, qua voluntas regitur, quum et docendi inunus comprehendat. Et quum maxima esset copia in communi hominum condicione cömponendi negotia et ea, quae obstent, impedimenta removendi necessitas; quum urgere, appellare, exorare et omnem dictionis v:m proferre opus esset: cito virtus orationis incresceret, quum tana naturale sit a sapientissimis ad agendum excitari, in agendo regi. Homo en!m primaevus, sicut parvulus, facile ad nutum fiectitur; et ubi se debiliorem sive mentis, sive corporis viribus expertus est, tradit se, ut regatur. At potestatem ex corporis viribus et armorura violentiis in parvulos, quos etiam animus constantia. et mens acumine superat — ut occasio furein facit — tyrannidis parentem esse, ut fuerat, facile coniicitur. Cresceret oratio, nisi vis dicendi in conceptu oppriineretur; nisi libere loqui homines, non multum abest, quin et cogitare obliviscerentur. In Oriente ragnantis voluntas, non raro effrenata libidó, vei qui illius in subditos personam agebant, satellitum res moderatur ; vox populi non impérium, non lex, sed gemitus est. Quis enim crediderit umquam Xerxem illum amentem, qui maris fluctus in servitutem redigere eatenisque coniicere sibi furiose proposuit, passum fuisse regentem et iudicantem alienam a sua sententiam ? Non Assyriorum, vei 1) Cic, Partit Orat 23. — 2) Cic. Orat. 36.