Hat (hét) nemzedék. A Manno család története - Budapest Történetének Forrásai 12. (Budapest, 2015)
Függelék
κή Δημοκρατία της Γερμανίας, την οποία δεν είχα χρησιμοποιήσει εξαιτίας της επανάστασης, έτσι έκρινα φρόνιμο να εξαφανισθώ από τη χώρα για ένα διάστημα και - αφού στο Πολυτεχνείο ούτως ή άλλως δεν ξανάρχιζαν ακόμα τα μαθήματα - πήρα το διαβατήριο και ταξίδεψα με την ησυχία μου στο Cottbus, παρέδωσα τα συμφωνημένα μαθήματά μου και, στη συνέχεια, πήγα στο Erfurt, όπου το Κρατικό Ινστιτούτο Βιομηχανικού Σχεδιασμού με προσέλαβε αμέσως ως αρχιτέκτονα-σχεδιαστή. Εκείνην την εποχή - ακόμα πριν από την ανέγερση του «Τείχους του Βερολίνου» - οι μηχανικοί που είχαν κάνει τις σπουδές τους σε πανεπιστήμια της Ανατολικής Γερμανίας, μετά την απόκτηση του πτυχίου τους πήγαιναν αμέσως, δια μέσου του Βερολίνου, στη Δυτική Γερμανία και έτσι στη ΛΔΓ δημιουργήθηκε τεράστια έλλειψη μηχανικών. Η πρώτη μου εργασία ήταν ο σχεδιασμός εκθεσιακών περιπτέρων για την IGA (Internationale Gartenbau Ausstellung - Διεθνής Κηπευτική Έκθεση ). Σχέδιασα κτίρια σκεπασμένα με υπερβολικά-παραβολοειδή κελύφη με τα οποία σημείωσα μεγάλη επιτυχία. Το πρόβλημα όμως του διευθυντή Haubenreisser ήταν ότι - αφού δεν είχε στατικό-σχεδιαστή - ζήτησε προσφορά για τα στατικά από το υπερφορτωμένο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, το οποίο όμως θα αναλάμβαναν την εκτέλεση της παραγγελίας με προθεσμία μερικών μηνών. Αυτό ήταν απαράδεκτο, λόγω της προσεχούς έναρξης της έκθεσης. Βλέποντας τον προβληματισμό του, του πρότεινα να επιληφθώ εγώ. Με κοίταζε έκπληκτος:- Πρόκειται για στατική κελυφών, όχι για αρχιτεκτονικό σχέδιο. Εσείς είσθε αρχιτέκτονας - ή μήπως όχι; - Ναι, αλλά σε μας, με τον καθηγητή Csonka, οι αρχιτέκτονες σπούδασαν και τέτοια. Κουνούσε το κεφάλι με απιστία, αλλά είπε:- Τι να κάνω; Κάντε μία προσπάθεια! Ξεκίνησα λοιπόν και μετά από τρεις μέρες παρέδωσα τους υπολογισμούς, οι οποίοι έπρεπε να σταλούν για έγκριση στο «Staatliche Zentrale Prüfstelle» [Κρατικό Κέντρο Ελέγχων] του Βερολίνου. Σε λίγες εβδομάδες τους πήραμε πίσω με πράσινη σφραγίδα, εγκεκριμένους. Την άλλη μέρα πήρα αύξηση μισθού και υπηρεσιακό αυτοκίνητο Wartburg, για χρήση, από την εταιρία - και θυμόμουνα τον μπάρμπα Pali Csonka με ακόμα μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη και αγάπη. Απολύομαι από το Πανεπιστήμιο - τι να γίνει τώρα; Εμπρός προς τη Δαμασκό! Η ολιγόμηνη απουσία μου στο εξωτερικό με έσωσε από τη φρίκη της πρώτης φάσης των αντιποίνων - της οποίας έπεσαν θύματα αρκετοί σύντροφοί μου από το Πανεπιστήμιο - αλλά, επιστρέφοντας κατά την επανέναρξη των μαθημάτων στο Πολυτεχνείο, κατάλαβα ότι μετά την εκκαθάριση των άλλων συνεργατών του καθηγητή Csonka (Somogyi, Mentes, Rusznyák, Gyökér, Visy, Zöldy, Vass, 162
