Teológia - Hittudományi Folyóirat 35. (2001)
2001 / 1-2. szám - Szuromi Szabolcs Anzelm: A püspökökre vonatkozó egyházfegyelem patrisztikus gyökerei a 'Collectio Anselmi Lucensis'-ben
185.33 és a 21. leveléből idéznek.34 A szövegek kritikai kiadása lényegében szószerint megegyezik az anzelmi szövegváltozattal,35 ami mutatja, hogy Anzelm nemhogy közvetlenül használta ezeket az írásokat, hanem nagyon jó minőségű kéziratokból másol33 Ans. 6. 145. „Auxilium petivit Vaginensis episcopus ab imperatore Christiano non tam sui ulciscendi causa quam tuendae ecclesiae sibi creditae. Quod si pretermisisset, non eius fuisset laudanda patientia, sed neglegentia merito culpanda: neque enim et apostolus Paulus vitae suae transitoriae consulebat sed ecclesiae Dei, quando contra illos qui eum occidere conspiraverant, consilium eorum tribuno ut proderetur effecit. Unde factum est, ut eam ad locum quo fuerat perducendus, deduceret miles armatus, ne illorum pateretur insidias. Romanas etiam leges implorare minime dubitavit civem Romanum se esse proclamans, quos tunc affligi verberibus non licebat. Itamque, ne Judeis eum interimere cupientibus traderetur. Caesaris poposcit auxilium, Romani quidem principis sed mondum Christiani, ubi satis ostendit quid facere deberent postea Christi dispensatores, quando imperatores Christianos periclitante ecclesia reperirent." THANER, E (ed.), Anselmi Collectio, 335-336. 34 Ans. 6.177. „Nihil est in hac vita et maxime hoc tempore facilius et laetius et hominibus acceptabilius episcopi aut presbyteri aut diaconi officio, si perfunctorie atque adulatorie res agatur. Sed nchil apud Deum miserius et tristius et damnabilius. Item nichil est in hac vita et maxime hoc tempore difficilius laboriosius periculiosius episcopi presbyteri et diaconi officio, sed apud Deum nichil beatius, si eo modo militetur, quo noster imperator iubet. Quis autem sit modus, nec a pueritia mea nec ab adolescentia didici, et eo tempore quo discere coeperam, vis michi facta est merito peccatorum meorum. Nam quid aliud existimem nescio, ut secundus locus gubernaculorum mihi traderetur, qui postremum tenere non noveram." THANER, F. (ed.), Anselmi Collectio, 349-350. 35 A De civitate Dei 19, 19-ből vett részlet: „... Qui episcopatum desiderat, bonum opus desiderat. Exponere voluit quid sit episcopatus, quia nomen est operis, non honoris. Graecum est enim atque inde ductum vocabulum, quod ille qui praeficitur eis quibus praeficitur superintendit, curam scilicet eorum gerens; óéiöüö quippe «intentio» est; ergo 'áöéóéi'öáúí, si velimus, Latine «superintendere» possumus dicere, /ut intelligat non se esse episcopum, qui praeesse dilexerit, non prodesse. Itaque ab studio cognoscendae veritatis nemo prohibetur, quod ad laudabile pertinet otium; locus vero superior, sine quo regi populus non potest, etsi ita teneatur atque administretur ut decet, tamen indecenter appetitur. Quamobrem otium sanctum quaerit caritas veritatis; negotium iustum suscipit necessitas caritatis. Quam /sarcinam si nullus imponit, percipiendae atque intuendae vacandum est veritah;_si autem imponitur, suscipienda est propter caritatis necessitatem; sed nec si omni modo veritatis delectatio deserenda est, ne subtrahatur illa suavitas et opprimat ista necessitas." Opera di Sant Agostino (Nouva Biblioteca Agostiniana), part. I. vol. V/3. Roma 1991. 65-66. A 137. sermo 5. pontjából vett részlet: „...tres personas dixit Dominus, et debemus illa investigare in Evangelio: pastoris, mercenarii et furis. Cum legeretur, puto quod animadversistis, designavit pastorem, designavit mercenarium, designavit furem. Pastorem dixit animam suam ponere pro ovibus et intrare per ianuam. Furem dixit et latronem ascendere per aliam/partem. Mercenarium dixit, lupum vel etiam furem si videat, fugere; quia non est illi cura de ovibus: mercenarius est enim, non pastor. Ille intrat per ianuam, quia pastor est; ille ascendit per aliam paretm, quia fur est; ille videns eos qui volunt tollere oves, timet et fugit, quia mercenarius est, quia non est illi cura de ovibus; mercenarius est enim. Si invenerimus tres istas personas, invenit Sanctitas vestra et quos diligatis, et quos toleretis, et quos caveatis. Diligendos est pastor, tolerandus est mercenarius, cavendus est latro...." Opera di Sant Agostino, part. III. vol. XXXI/1. Roma 1990. 286. A 185. levél részlete: „Auxilium ergo petivit ab Imperatore christiano, non tam sui ulciscendi causa, quam tuendae Ecclesiae sibi creditae. Quod si praetermisisset, non eius fuisset laudanda patientia, sed negligentia merito culpanda. Neque enim et apostolus Paulus vitae suae transitoriae consulebat, sed Ecclesiae Dei, quando contra illos qui eum occidere conspiraverant, consilium illorum tribuno ut proderetur effecit: unde factum est ut eum ad locum quo fuerat perducendus, deduceret miles armatus, ne / illorum pateretur insidias. Romanas etiam leges implorare minime dubitavit, civem Romanum se esse proclamans, quos tunc affligi verberibus non licebat; itemque ne Iudaeis eum interimere cupientibus traderetur, Caesaris poposcit auxilium, Romani quidem principis, sed non Christiani. Ubi satis ostendit quid facere postea deberent Christi dispensatores, quando Imperatores Christianos periclitante Ecclesia reperirent...." Opera di Sant Agostino, part. III. vol. XXIII. Roma 1974. 49-50. A 21. levél részlete: „...nihil esse in hac vita, et maxime hoc tempore, facilius et laetius, et hominibus acceptabilius episcopi, aut presbyteri, aut diaconi officio, si perfunctorie atque adulatorie res agatur: 87
