Folia Theologica 16. (2005)
Bronisław Wenanty Zubert: Die Bedeutung der Klausel "Si puella apparet cognita" in der Kanonistik des ausgehenden Mittelalters
DIE BEDEUTUNG DER KLAUSEE 245 iuris ct de iure). Diese Vermutung wurde in das Kirchenrecht eingeführt, weil man angenommen hat, dass die Nupturienten durch die Aufnahme des Beischlafs es nicht beabsichtigen, eine schwere Sünde zu begehen, sondern nur den ehelichen Konsens auszudrücken42; d) im Falle eines Konflikts zwischen dem inneren und äußeren Forum plädiert die Kirche für die Anerkennung der Ehegültigkeit. In einem Gerichtsverfahren kann man allerdings eine Nichtigkeitserklärung anstreben, indem man die Grundlosigkeit der Präsumtion beweist43; e) nur der Frau steht das Recht zu, diese Prä42 Didacus Covarrubias. In quartam Decretalium epitome, in: Opera omnia. Genevae 1679 (in: Canon Law. A Basic Collection. Honolulu 1987. Fiche 63). I'. I, c. 4: ,.Nunc agendum est. qualiter sponsalia in matrimonium transeant et primo constat, sponsalia in coniugium transire per carnis copulam, quae post ipsa sponsalia inter sponsos contigit [...] non ex eo. quod canones velint sine novo consensu coniugali. ex sola copula matrimonium inter sponsos decernere. sed quia Ecclesia praesumit ex illa carnali commixtione consensum coniu- gaiem: quam praesumptionem merito canones statuerunt ex praemissa consensus coniugalis promissione, et simul ne dicamus copulam illam carnalem esse mortale paccartum: quod procul dubio dicendum esset, nisi in sponsum et sponsam animarum affectio coniugalis. praesenti consensu, daretur: nec praesumendam delictum est [...] iustis igitur rationibus Ecclesia praesumit sponsum, carnaliter ad sponsam accedentem, praemissam promissionem ad effectum ducere potius quam crimen velle committere, ad eam fornicario affectu accedendo [...]. Ex quibus plurima deducenda sunt. Et primo. Ecclesiam ita urgentem hanc praesumptionem iudicasse, ut super ea. tanquam super certo consensu statuerit et ideo praesumptionem hanc iuris et de iure censemus [...] quo fit, ut in contrarium probation non admittatur [...]“ (S. 121). 43 Dominicus Soto. In quartum Sententiarum commentarii (s. Anm. 39), d. 27, a. 4: ..Quantum ad iudicium ecclesiae res attinet, ubi post sponsalia de futuro copula intervenisse comprobatur, matrimonium censetur, cogunturque adeo eiusmodi sie copulati ut eoniuges cohabitare, quare licet alter vel ambo ad alia vota se transferant, compelluntur ad primam redire, quod praesumptum fuit matrimonium [...] Necque est contra haec exceptio ulla admittenda. Et ratio est, quia ecclesia non potest de occultis, nisi per externa indicia iudicare et nullum potest habere efficacius, quam eiusmodi copulam. Intellige autem non admitti exceptionem illius, qui signa dissensus non ostenderet: nam si alter allegat se reclamasse et est paratus probare, audiendus est. Rursus intellegendum etiam dum copula consummatur. Nam oscula et tactus, imo vero nec conatus ad consummandum sufficit, nisi revera consummetur" (S. 697); Didacus Covarrubias, In quartum Decretalium epitome (s. Anm. 41), P. I. c. 4: .,[...] contra dictam iuris canonici praesumptionem admittendum esse probationem, quae indirecte et per obliquum ipsi praesumptioni obviat. Si enim sponsus, qui contra matrimonium stat, probare vellit, illa sponsalia ante coitum fuisse mutuo consensus, vel alias legitime soluta [...] vel nulla fuisse propter aliquod impedimentum, admittendus est [...] probationem indirectam