Circulares literae dioecesanae anno 1913. ad clerum archidioecesis strigoniensis a Joanne Csernoch principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

II.

Hinc veliementissima nostris temporibus circa omnes cuiusvis generis ac gradus scholas in unam vel alteram partem trahendas enascuntur certamina. Ideo sanctae matri Ecclesiae, officii et iuris a Deo accepti sibi consciae, nil magis cordi est, quam ut scholas, in quibus catholica instituitur et educatur sobo- les, suae directioni et inspectioni subjectas habeat. Etenim nonnisi in eiusmodi scholis potest obtinere, ut tales sibi suppetant ludimagistri, qui pro muneris sui ratione primos in parochia se exhibeant ac fidelissimos Ecclesiae filios, quippe qui ab ea sumentes muneris sui dignitatem, animarum pastoribus proxime iuncti eorum in pascendo adolescente Christi grege ad- iutores vocati sunt, qui vestigiis summi Paedagogi incedentes, Christi nempe facientis simul ac docentis, iuventuti sibi creditae pietatis omniumque virtutum praebeant exemplum.

Haec Ecclesiae vota nequaquam iusto destituuntur fundamento. Ut enim matri filia, eodem plane naturali Ecclesiae schola i ungitur vinculo, quae — historiam adhibeo testem — e sinu Ecclesiae prodiit ea item protegente et dirigente floruit maioraque cepit in dies incrementa.

Cum igitur singulos gregis Vestri parvulos solertissima cura amplectendos Vobis in Domino praecipio, maximam — ut par est — de altera, ut ita dicam, parvulorum familia schola nempe catholica sollicitudinem a Vobis habitam esse volo. Nihil auditurus sum gratius, quam si de florenti scholarum catholicarum conditione Vestram accepero relationem. Pie enim mihi exinde sperare licebit, rem catholicam, firmiter stantibus hisce Ecclesiae propugnaculis, omnes superaturam esse adversariorum insidias.

Et ut eo magis Ecclesiae rei consulatis, cum docentibus scholarum tam catholicarum, quam communalium et status in pace et concordia vivatis; longa enim annorum experiential didici, nihil adeo nocere rei catholicae, quam rixas et discordias inter sacerdotes et docentes, vel communitatum primores. Hic quoque valet antiquum illud, concordia res parvas crescere, discordia maximas dilabi. Discordiae et rixae multis catholicorum scholis pararunt jam interitum.

Speciali caritate Vos appello VV. FF. et FF. DD. qui in partem sollicitudinis meae proxime vocati estis, praecipuum totius cleri decus ac ornamentum, ecclesiae tam huius cathedralis, quam aliarum collegiatarum dignitates ac Canonici, quorum venerando collegio et ego ipse per quattuor lustra adnumeratus continua nec unquam interrupta Vestri in me optimi affectus colligebam testimonia. Vinculum hoc, quo invicem antea i ungebamur, utut mutata forma, eadem tamen vel maiore etiam in soliditate remaneat oportet. Qua firmitate optimi in me Vestri animi fretus in spem i ustam erigor fore, ut onus humeris meis formidandum Vestris consiliis Vestraque cooperatione levius sua- viusque reddatur.

Quae clerum in cura pastorali laborantem admonendum censui, haec Vobis commendare superfluum est, cum ornatissimum meum constituatis senatum, lucernaeque instar in praecelso officii Vestri positi sitis candelabro, ut vitae Vestrae tam ante actae quam praesentis lumine, vivo quasi exemplo haec ipsa monita illustretis episcopalia. Labores a singulis Vestrum ad incrementum rei divinae in variis officiorum ministeriis praestiti quasi normam ac regulam ceteris exhi-