Circulares literae dioecesanae anno 1909 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae
X.
109 quum valde hoc tempore opportunae, tum dignae plane sunt iis, quos Spiritus Sanctus posuit episcopos regere Ecclesiam Dei,1 ne tum quidem fructu vacuae quum, vel ob intermortuam fidem vel collapsos mores vel praeiudicatas opiniones, obseratis auribus excipiuntur. Ad nos potissimum, Venerabiles Fratrer, uti probe nostis, divina illa monitio refertur: Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem tuam;* 2 idque maxime ubi etiam Altissimus dedit vocem suam,3 per naturae fremitum ter- rificasque calamitates expressam; vocem Domini concutientis terram; ingratam nostris auribus vocem alte insonantem, quod aeternum non sit, nihil esse; Non enim habemus hic manentem civitatem, sed f uturam inquirimus ;4 iustitiae vocem pariterque misericordiae, devias nationes ad recti bonique tramitem revocantis. In huiusmodi publicis infortuniis altius nobis extollenda vox est; grandia fidei documenta non infimis modo inculcanda, sed summis et beate viventibus et gentium arbitris et adscitis in consilia regendarum civitatum; proponendae omnibus firmissimae illae sententiae, quarum veritatem cruentis historia notis confirmavit, cuius generis haec Miseros autem facit populos peccatum5 — Potentes autem potenter tormenta patientur ;6 atque item quod est in Ps. II: Et nunc reges inteUigite, erudimini qui indicatis terram . . . Apprehendite disciplinam, ne quando irascatur Dominus, et pereatis de via iusta. Harum autem comminationum exitus exspectandi sunt acerbissimi, quum publica grassatur í Act, XX, 28. 2 Isai., LYIII, 1. 3 Ps., XVII, 14. 4 Hebr., XIII, 14. 3 Prov., XIV, 34. « Sap., VI, 7. iniquitas, quum ab iis qui praesunt et a reliquis civibus in eo delinquitur maxime, quod e medio pellitur Deus et a Christi Ecclesia desciscitur; qua ex duplici aversione rerum omnium perturbatio sequitur et infinita prope miseriarum seges quum singulis tum universae reipublicae. Quod si talium scelerum affines esse silendo et acquiescendo possumus, prout non raro fit etiam a bonis, sacri pastores sibi quisque dicta putent aliisque opportune commendent quae ad potentis- simum Flandriáé principem ab Anselmo scripta leguntur: Precor, obsecro, moneo, consulo, ut fidelis animae vestrae, mi Domine, et ut in Deo vere dilecte, ut nunquam aestimetis vestrae celsitudinis j minui dignitatem, si sponsae Dei et matris vestrae Ecclesiae amatis et defenditis libertatem; nec putetis vos humiliari, si eam exaltatis, nec credatis vos debilitari si eam roboratis. Videte, circumspicite; exempla sunt in promptu ; considerate principes qui illaín impugnant ei conculcant, ad quid proficiunt, ad quid deveniunt? Satis patet; non eget dictu.1 Quod idem luculentius etiam expressit, pari vi ac suavitate verborum, his ad Balduinum regem Hierosolymitanum scriptis : Ut fidelissimus amicus precor vos, moneo, obsecro et Deum oro quatenus sub lege Dei vivendo voluntatem vestram voluntati Dei per omnia subdatis. Tunc \ enim vere regnatis ad vestram utilitatem, si regnatis secundum Dei voluntatem. Ne putetis vobis, sicut multi mali reges faciunt, Ecclesiam Dei quasi domino ad serviendum esse datam, sed sicut advocato et defensori esse commendatam. NIHIL MALIS DILIHIT DEUS IN HOC MUNDO QUAM LIBERTATEM ECCLE1 Epist., lib. IV, ep. 12. 16
