Circulares litterae dioecesanae anno 1872. ad clerum archi-dioecesis strigoniensis dimissae a principe primate regni Hungariae et archi-episcopo Joanne Simor

V.

18

Apostolus, scribens ad Ephesios: „Implemini, inquit, Spiritu Sancto loquentes vobismet- ipsis in psalmis et hymnis et canticis spiritualibus et psallentes in cordibus vestris“;*) ad Colossenses autem: „Verbum Christi habitet in vobis abundanter, in omni sapientia docentes et commonentes vosmetipsos, psalmis, hymnis, et canticis spiritualibus, in gratia cantantes in cordibus vestris Deo“2).

Hujus primorum Christianorum apostohco adhuc, et mox succendente tempore piae comprecandi consuetudinis testes habemus etiam alios perinde coaevos, quavis exceptione majores, quia hostes, aut saltem adversarios.

Philo judaeus, celebritate solo Platone minor, mores fidelium Christi Alexan- driae sub Marco evangélista, in libro, cui titulus : „de vita Christianorum“, aut quemadmodum alii volunt: „de vita contemplativa“, vel „devirtutibussupplicum“ ab assidua supplicatione, haec scribit: „Hymnos canunt in Dei laudem, vel recens a se factos, vel pridem ab aliquo priscorum vatum, qui carmina et cantica multa ipsis reliquerunt trimetri generis; prosodias item et hymnos varios, qui ad libamina, ad aram, in stationibus quoque et choris concinuntur, diversis, quae in choro fiunt conversionum vicibus eleganter commen- surati. Peracta coena subdunt vigilias, in quibus pernoctare solent et cantare hoc modo. Confestim surgunt omnes ex utraque parte, convivium quoddam celebraturi, et primum fiunt chori duo, virorum unus, alter mulierum. In utroque suus eligitur dux et praecentor, qui simul et personae dignitate et arte praecellit. Deinde hymnos canunt in Deum metris et modulationibus multis compositos, nunc junctis vocibus simul resonantes, nunc sibi invicem congrue respondentes.“ Lucianus Sainosatenus, cognomento atheus, conviciato Christo, conviciatur Christianos nocte hymnos simul canentes.3) Plinius secundus, mores christifidelium in Asia minore, ad Trajanum imperatorem 4) describens ait, quod soliti essent stato die ante lucem convenire, carmenque Christo quasi Deo dicere secum invicem. Ammianus Marcellinus quoque mentionem facit Christianorum, in ecclesia pernoctantium.

Haec ad ipsas cunas nascentis Ecclesiae psalmodia sacra, ceu Officium Deo exhibendum, in furore quoque cruentae persecutionis et ardenter et fideliter decantata „sy- naxis sacra“, „collecta“, vel „agenda“ dic-ta est, quia praeside episcopo a clericis cum collecto populo peragenda fuit.

Ecclesia Dei dilatata mos comprecandi, concinendi psalmos et hymnos pari modo dilatatus, et ubique religiose observatus fuerat. Una cum fuerit fides, idem quoad substantiam modus orandi obtinuit, videlicet psalmi, hymni, cantica sacra, lectio, adhortatio, nocte et die, in loco ad cultum Dei destinato. Quod cum sacrificio missae, hoc idem cum psalmodia sacra evenit: forma exterior quidem non eadem, sed res, ipsa, comprecatio, ipse concentus in psalmis semper idem fuit ab Apostolis descendens.

Constitutiones apostolicae, quae saeculo tertio prorsus non sunt juniores, quin a multis criticis S. Clementi Romano, tamquam auctori attribuuntur, de antiquo Ecclesiarum cleri et populi divino Officio generatim loquuntur, jubendo quaepiam, et ad bonum ordinem disponendo. Sic autem loquuntur: „Singulis diebus congregemini mane et vespere psallentes et orantes in aedibus dominicis, — praecipue autem die sabbati et die, qua Do1) 5, 18. 19. — 2) 3, 16. — 3) In dialogo. —• 4) Libr. 10. ep. 97.