Circulares 1850-1864, Joannes bapt. Scitovszky de Nagykér, Archi-episcopus Strigoniensis, Regni Hungariae Primas
1861
Nr. 9. 1861. Venerabili Clero Arclii-Dioecesis Nostrae Strigoniensis Salutem in Domino et paternam Benedictionem! Ex occasione mutationum novissime in rebus politicis interventarum, Communitates quaepiam, ratione electionis Docentum, sub praetextu libertatis ante annum. 1848-um hoc in genere exercitae, exclusivum veluti ius sibi attribuunt, indubie ideo, ut cum Docentibus idmodi, arbitrarie abs se electis, pro libitu disponere, oneribus no- tarialibus ipsos gravare, provisionem eorum regulare, ipsosque, ubi placuerit, e servitio dimittere possint. Jure idmodi, utpote capacitatem ruricolarum excedente et potestati ecclesiasticae, cui Docens qua Ecclesiae servus subordinatin’, summe praeiudici- oso, Communitates rurales haud unquam gavisas esse, antiqua praxis in Regno nostro vigens sat superque demonstrat, cuius testis sit (ut antiquiora documenta silentio praetereamus) opus sub titulo: „Ratio educationis publicae toti usque rei lit e- rariae per Regnum Hungáriáé et Provincias eidem adnexas“ Budae 1806. vulgatum, in quo Cap. VIII. de legendis dimittendisque scholarum vernacularum magistris, signanter §. 188. clare enunciatur: „eandem esse in pagis et oppidis, quam in scholis urbanis delectus magistrorum regulam, scilicet: patroni scholarum Candidatos regulariter instructos adprobatosque scholarum Inspectori praesentent, sine cuius adsensu magister nec assumetur nec etiam removebitur.“ Lapsu temporis editi per Excelsum Consilium regium Locumtenentiale hungaricum normativi ordines sub titulo: „Regulae pro scholis ele men tar ibus Hungáriáé 1845“ §. 85. diserte praescripserunt: „neminem deinceps in aliqua schola elementari nominari in Docentem aut subdocentem posse, qui post cursum Praeparandiae biennalem terminatum examen non subiverit, taleque testimonium non obtinuerit, quo is pro gerendo munere Docentis idoneus declaratur.“Huic principio innixum fuit „Proiectum stabiliendi per Regnum Hungáriáé systematis scholarum parochialium, institutionisque ele men tar is religioso-morali s“ Strigonii die 30. Maii 1851. typis excusum, cuius g. 16-0 et 22-o habetur: „Magistros vel Docentes scholarum pa- rochialium, ad capessendum isthoc munus, nonnisi mediante concursuali examine admitti posse. Concursum hunc scholarum Inspector districtualis, praesentibus Parocho loci, qua Directore locali, tum Repraesentantibus Communitatis, Dominii terrestris et eorum, qui dotatione magistri vel fundis immobilibus ad erectionem aut conservationem scholae peculiariter concurrerant, sicque in illam sibi ius quasi patronale acquisiverunt, qui omnes et unice ius voti habebunt, asservabit.“ Ut adeo vel ex his liquidum fiat: Communitates rurales irrestrictum, illimitatumque ius circa electionem Docentum, apud nos haud unquam exercuisse, nec etiam in praetensivo hoc iure primum altioribus ordinibus, sub priore politico regimine editis, signanter Resolutione normatíva ddto 27-ae Octobris 1857. emanata restrictos esse, utpote quae, tum ratione qualifications ad munus docendi requisitae, tum ratione modi electionis Docentum, praxi dudum in Regno hoc vigenti superstructa fuit, a qua proin, usquedum alia norma stabilita fuerit, recedere neutiquam integrum est; id quod fidelibus Vestris opportune enucleetis. Strigonii die 2 3-a Martii 1861. Concursus pro utraque hac labii hungarici statione in 30-am Aprilis a. eurr. praesentibus defigitur. Emolumenta prioris consistunt: in 30. iugeris agrorum, quae fideles cultiva- re tenentur; 25. metr. pos. tritici mixti; 10. metr. pos. siliginis; una orgia ligni focalis duri; 42 fluis val. austr. titulo redemti didactri; 22. incirca finis val. austr. e stola et Missae sacrificiis. Habitaculum duobus cubilibus, culina, camera et stabulo absolvitur, et domui hortus viridariis inserviens adiacet. Posterioris stationis, ad parochiam Rimócz filialis, proventus 42. metr. pos. Nr. 1221. Jus nominandi Docentem Communitas infunda- te praetendit. w «1222. Nr01223. Docentis in Sz. Péter et Var- s á n y munus vacat. 1
