Acta Papensia 2011 - A Pápai Református Gyűjtemények Közleményei 11. évfolyam (Pápa, 2011)
2011 / 3-4. szám - Műhely - Gerencsér Tibor : A Magyar Mickiewicz Társaság második évtizede
MŰHELY Acta Papensia XI (2011) 3-4. TOKARSKI 1998 = TOKARSKI, Adam: W goscinie u bratanków W?grów: Menedék magyar testvéreinknél. Torun, 1998. TUWIN 1938 = TUWIN, Julian: Hetedik ősz. Ford.: Bardócz Árpád. Bp„ 1938. VERESS 1937 = VERESS Endre: Báthory István király. Bp., 1937. ZDZIECHOWSKI 2001 = ZDZIECHOWSKI, Marian: W?gry i dookota W?gier. Warszawa, 2001. STRESZCZENIE (SUMMARY) TIBOR GERENCSÉR Ostatníe dziesiac lat Wegíerskiego Towarzystwa im. Adama Mickiewicza W pierwszej polowie XX wieku w Budapeszcie dzialalo towarzystwo nosz^ce imi? Adama Mickiewicza, którego zadaniem bylo rozwijanie wspólpracy polsko-w?gierskiej na polu intelektualnym, poprzez organizowanie uroczystosci, wykladów i przedstawieri, a takze odslanianie tablic pami^tkowych i pomników. Cél towarzystwa zmienil si? znacz^co po wybuchu drugiej wojny swiatowej, poniewaz po kampanii wrzesniowej wspóln^ granic? polsko-w?giersk^ przekroczylo wiele tysi?cy polskich uchodzców cywilnych i wojskowych. Nadszedl czas na konkretn^ pomoc w ramach przyjazni dwóch narodów. W czasie wojny towarzystwo opiekowalo si? polskimi uchodzcami nie tylko w Budapeszcie, lecz na terenie calego kraju, w obozach internowania polskich zolnierzy. Organizowalo imprezy kulturalne i naukowe, dlatego na spotkaniach W?gierskiego Towarzystwa im. Adama Mickiewicza bywali takze dzialacze spoleczni, jak Kazimiera Hlakowiczówna, Stanislaw Vincenz, Henryk Slawik i József Antall. Wladze niemieckie patrzyly z niezadowoleniem na aktywnosc Towarzystwa. Z tego powodu po przej?ciu przez Niemców wladzy w dniu 19 marca 1944 roku, Towarzystwo musialo od razu wst^pic na nielegaln^ drog?. Wielu czlonków ukrywalo polskich uchodzców we wlasnych domach i bralo udzial w ruchu oporu, jak na przyklad Ferdinánd Leó Miklóssi, który zostal aresztowany przez Gestapo. Wielu nie przezylo wojny: w 1944 roku skazano na smierc Endre Bajcsy-Zsilinszkyego. W 1944 roku takze Edgár Palóczi zostal zamordowany przez Gestapo, a János Kertész, który równiez ukrywal Polaków, zostal znaleziony w 1947 roku w masowym grobie kolo Füzesabony. Po wojnie we wladzach towarzystwa nast^pily zmiany: na kierownicze stanowiska zostali wybrani György Lukács i Ferdinánd Leó Miklóssi, zas z politycznego punktu widzenia wazniejsz^ rol? odgrywala juz lewicowa inteligencja. Towarzystwo obchodzilo setn^ rocznic? urodzin pisarza Henryka Sienkiewicza oraz rocznic? powstania listopadowego, póza tym wydawalo nowy miesi?cznik pod nazw^ Kurier Polsko-W?gierski i przygotowywalo si? do setnej rocznicy W?gierskiej Wiosny Ludów. Z dokumentów archiwalnych wynika, ze Iewica juz od 1945 roku starala si? zlikwidowac Towarzystwo i w tym celu Wydzial Bezpieczehstwa Paristwa inwigilowal t? organizacj?. W 1947 roku powstalo Towarzystwo W?giersko-Polskie, do którego Towarzystwo im. Adama Mickiewicza zostalo wl^czone jako jego „Wydzial Prasowy, Literacki i Naukowy”. W koncu ówczesny Minister Spraw Wewn?trznych, János Kádár, podpisal t? instrukcj?, na mocy której W?gierskie Towarzystwo im. Adama Mickiewicza przestalo istniec w 1950 roku. te 201 ^
