Opinio Excelsae Regnicolaris-Deputationis motivis suffulta, pro pertractandis in consequentiam Articuli 67: 1790/1 elaboratis Systematicis Operatis Articulo 8. 1827. exmissae circa objecta Rei Literariae. / Posonii / in Typographia S. Ludovici Weber / 1831
De Gymnasii
44 h. ) Historiae Naturalis pars prima seu Zoologia, eui finem imponet Anthropologia. i. ) Institutio Historiae Hungáriáé a Periodo Regum III-tia ad moderna usque tempora. k. ) In Geographiae Institutione reliquae Orbis Terrarum partes, Africa videlicet America et Polynesia exponentur. l. ) Definitiones et Problemata, ex. Geometria excerpta, quorum maximus et saepissime in vita communi recurrens est usus, praemissis ad ea intelligenda indispensabiliter necessariis praecognitis. m. ) In Lingua hungarica componentur Chriae, Orationes et Sermones indicato per Professorem themate, declamatoriequc recitabuntur in Schola vel majori etiam Auditorio. Qui vero naturali quadam inclinatione ad Poesim et condendos Versus ferri observabuntur, in his quoque concinnandis instruentur, excitabunturque. Videatur Tabella distributionis sub Nro. XI. Studia extraordinaria prout nulla in Grammaticalibus obtinent, ita nec in Humanioribus obtinere posse, iisdem e motivis certum est. In gratiam tamen illorum, qui bis terminatis, quacunque de causa a continuandis Studiis se retrahunt, peculiarem palaestram constituere placuit, quae utilibus cursu ordinario haustis cognitionibus supperaddat illas, quarum futura eorum a literis remota Conditio adhuc est indigens. Et quia sumtibus pro posse parcendum, arctae fundorum literariorum circumstantiae suaderent, ideoque ad tempus absolutis Grammaticis et ITumanistis una tantum idmodi Schola adtribui possit, quae isthic tradentur ita partienda suat, ut tam bis quam illis sufficiant. Constituetur proin novum Caput IV. De Studiis recedentium e Gymnasio. §. 113. Cum multi absolutis Studiis Grammaticalibus aut etiam Humanioribus quacunque demum necessitudine compulsi vel vocati a continuandis Scholis se retrahant, et ad occupationes Civiles Militaresve sorti suae consulturi animum adjiciant, his quoque peculiaris palaestra aperta est, quae utilibus Cursu ordinario haustis cognitionibus supperaddat illas, quarum futura eorum a literis remota Conditio, ad vitam non solum facilius, sed etiam jucundius tolerandam adhuc est indigens. §. 111. Proponentur itaque hic, notiones elementares Geometriae, usibus vitae communis, et quidem hominum Conditionis potissimum inferioris adeomodae; principia quaedam Juris naturae, unde deducantur officia, quibus expletis nomen boni civis obtineatur; normae negotiorum patriis legibus aut Consuetudine domestica defixae, quarum cognitio in vita sociali admodum est necessaria; excerpta ex historia naturali, Physica, Technológia, et Oeconomia rurali, objectis vel maxime illis noscendis, usuandis, ac perficiendis idonea, quae Juvenibus dum hanc etiam dereliquerint Scholam, obvia futura praevidentur. Comprehendentur vero haec omnia libello peculiari, qui non tantum Institutioni deserviat, sed ad cujus Consilia subseque etiam Casibus in dubiis confugere possint. Dc Libris Institutionum ad Scholas Humanitatis pertinentium , idem observandum hic etiam occurrit, quod dum affine argumentum ad Scholas grammatieas tractaretur, observatum fuit.
