Antall József szerk.: Orvostörténeti közlemények 80. (Budapest, 1976)

TANULMÁNYOK - Engelhardt, Dietrich v.: Du Bois-Reymond „Über die Grenzen des Naturerkennens" — egy 19. századvégi természettudományos vita (német nyelven)

ders., Die Bewegung im Pflanzenreich, 1859, in: Nägeli, Beiträge zur Wissenschaftlichen Bo­tanik, H. 2, Leipzig 1860, S. 1-52. ders., Ueber die Schranken der naturwissenschaftlichen Erkenntniss, in: Amt/. Bericht der 50. Vers. Deutscher Naturforscher und Ärzte, (1877) 1877, S. 25—41; auch München 1877; ebenso als Anhang zu Nägeli, Mechanisch-physiologische Theorie der Abstammung, Mün­chen, Leipzig 1884, S. 533-680; engl, in: Nature, 16 (1877) 1877, S. 531 — 35, 559-63; fr. in: Revue Scientifique, 2. série, 14 (1878) S. 957—69. Nathusius, M. v., Naturwissenschaft und Philosophie. Zur Beleuchtung der neuesten mate­rialistischen Kundgebungen du Bois-Reymond's u. A., in: Zeitfragen des christlichen Volkslebens, 8 (1883) H. 7. Preyer, W., Die Aufgabe der Naturwissenschaft, 1876, in: Preyer, Naturwissenschaftliche Thatsachen und Probleme, Berlin 1880, S. 239—77. Rickert, H., Grenzen der naturwissenschaftlichen Begriffsbildung, Freiburg i. Br., Leipzig 1902, Tubingen 51929. ders., Kulturwissenschaft und Naturwissenschaft, Freiburg i. Br. 1899, Tübingen 6 / 7 1929. Rotschuh, K. E., Emil du Bois-Reymond, in: Dictionary of Scientific Biographv, Bd. 4, New York 1971, S. 200-05. ders. u. E. Tutte, Emil du Bois-Reymond (1818—1896). Bibliographie, Originalien und Sekundärliteratur, in: Beiträge zur Geschichte der Naturwissenschaften und der Medizin, Festschrift für Georg Uschmann, Acta Historica Leopoldina, 9 (1975) S. 113—36. Schasler, M., Goethe als Naturforscher und Herr Dubois-Reymond, in: Die Gegenwart, 23 (1883) S. 7-10. Siebeck, H., Ueber das Bewusstsein als Schranke des Natur-Erkennens, Basel 1878. Spiller, Ph., Das Naturerkennen nach seinen angeblichen und wirklichen Grunzen, Berlin 1873. Spix, A., Zwei Naturforscher über das Naturerkennen, in: Spix, Studien, Leipzig 1883. Strauß, D. Fr., Ein Nachwort als Vorwort zu den neuen Auflagen meiner Schrift: Der alte und der neue Glaube, 1873, in: Gesammelte Schriften, Bd. 6, Bonn 1877, S. 255—78. Troeltsch, E., Haeckel als Philosoph, in: Christliche Welt, 14 (1900) Sp. 152-59, 171-79. Tyndall, J., Scope and Limit of Scientific Materialism, 1868, in: Tvndall, Fragments of Sci­ence for Unscientific People, London 1871, S. 107—23,101899, dt., Braunschweig 1874. Virchow, R., Die Freiheit der Wissenschaft im modernen Staatsleben, in: Amt/. Bericht der 50. Vers. Deutscher Naturforscher und Ärzte, (1877) 1877, S. 65—77; engl, in: Nature, 17 (1877) S. 72—74, 92—94, 111 — 13; auch London 1878; fr. in: Revue Scientifi­que, 2. série, 13 (1877) S. 534-43. Weber, Th., Emil Du Bois-Reymond. Eine Kritik seiner Weltansicht, Gotha 1885. Windelband, W., Geschichte und Naturwissenschaft, Straßburg 1894, 3 1904. Zöllner, J. C. Fr., Über die Natur der Cometen. Beiträge zur Geschichte der Theorie der Erkenntniss, Leipzig 1872, 3 1883. Összefoglalás A 19. században a specializálódással párhuzamosan fokozatosan megbomlott a tu­dományelmélet, tudománytörténet és természettudományos kutatás addig általában jellemző egymás közti kapcsolata. Az interdiszciplináris érdeklődés azonban kiváltott még néhány olyan vitát, amelynek során az ún. szellemtudományok képviselői és a nagy nyilvánosság is élénk figyelemmel kísérték természettudományos kérdések fej­tegetését. A természetfilozófia, a darwinizmus, a materializmus, az állat- és emberkí­sérletek problémája mellett ilyen volt az a polémia, amelyet Du Bois-Reymondnak „A természet megismerésének határairól" mondott beszéde indított el. Du Bois-Reymond szerint természettudományos módszerrel sohasem tisztázható anyag és erő, ill. anyag és tudat egymás közti viszonya. Ugyanakkor meg volt győ­ződve a határtalan fejlődés lehetőségéről, arról, hogy a testek világában végbemenő változások az atomok mozgására vezethetők vissza, s az összes természetes folyamat

Next

/
Oldalképek
Tartalom