Bakos Katalin - Manicka Anna szerk.: Párbeszéd fekete-fehérben, Lengyel és magyar grafika 1918–1939 (MNG, Warszawa–Budapest, 2009)

III. KATALÓGUS - 2. HAGYOMÁNYKERESÉS - - Utazások térben és időben

Folklor Życie na wsi KB: „dzisiejszy pisarz i artysta nie jest samotnikiem, pięknoduchem zamkniętym w swojej wieży z kości słoniowej, lecz: człowiekiem-artystą, w którym jednoczy się artysta z człowiekiem. Człowiekiem: który jest członkiem jakiejś społeczności, jakiegoś ludu" 17 . Głównym celem artystów węgierskich w XIX wieku było stworzenie sztuki narodowej. Pod tym hasłem rozumiano obrazy historyczne i scenki rodzajowe przedstawiające życie chłop­stwa. Ideę sztuki narodowej podchwyciła też secesja, która dała początek sztuce nowoczesnej w Europie, korzystając przy tym z bogactwa form sztuki ludowej. Podstawę do tych poszukiwań stworzyła naukowa dokumentacja obiektów i burzliwe dyskusje na temat ornamentyki ludowej, które ściśle wiązały się z problemem tożsamości narodowej oraz wykorzystywanymi w dyskusjach wynikami badań dawnej historii i poszukiwaniem korzeni historycznych. Korzystanie z zasobu form sztuki ludowej szczególnie owocne okazało się w architekturze, sztukach użytkowych i muzy­ce. Działalność Lajosa Kozmy - architekta, dekoratora wnętrz, grafika i ilustratora książek stano­wi wybitny przykład świadomego i analitycznego wykorzystywania twórczości ludowej i ludowej sztuki użytkowej. Sztuka Kozmy jest doskonałym przykładem połączenia indywidualnie zinterpre­towanych motywów sztuki ludowej z osiągnięciami sztuki nowoczesnej. Po I wojnie światowej Kozma kontynuował swoją działalność, łącząc ludowość z nowoczesnością. Wkrótce dołączył do innych twórców sztuki użytkowej i księgarzy, którzy mieli nadzieję, że rozwój sfery kultury i wzor­nictwa przemysłowego przyczyni się do rozwoju nowo powstałego państwa węgierskiego. István Turi-Polgár w porównaniu z wielkoformatowym Kozmą był mistrzem miniatur w stylu późnej sece­sji. Jego kolorowe litografie stworzone do wierszy Endrego Ady są niewątpliwie widowiskowe, ale niejasno i niekonsekwentnie korzystają ze skarbca ornamentyki ludowej. Turi-Polgár jednostronnie interpretuje poezję Adyego, koncentrując się na patosie uczuć patriotycznych. Stworzone na pod­stawie wierszy wizje rozgrywają się w mitycznym czasie, niemal nie dopuszczając do głosu kry­tycznych uwag Adyego. Natchnieniem dla poety było burzliwe życie współczesnych mu ludzi. Ten rodzaj nieanalitycznego, powierzchownego folkloryzmu charakteryzuje popularne scenki rodzajowe z życia chłopów w malarstwie i kolorowanych miedziorytach z teki „Tańce węgierskie" Istvána Pekáryego. Nieprzypadkowo twórczość plastyczna Pekáryego współgra z jego dekoracyj­nymi projektami kilimów, a motywy z teki artysty powielano na pocztówkach. Niezwykle dekora­cyjne, zabawne i imitujące naiwność sztuki ludowej dzieła reprezentują popieraną przez poli­tykę kulturalną tendencję folklorystyczną. Sztuka użytkowa, fotografia i grafika reklamowa korzy­stały z motywów ludowych, unowocześniając je odpowiednio do potrzeb, tworząc idylliczny, idealny świat. Media te odegrały ważną rolę w świadomym budowaniu wizji Węgier, wykorzysty­wanej w turystyce i reklamach związanych z handlem zagranicznym. Ars poetica Györgya Budayego odrzucała powierzchowne nawiązania do sztuki ludowej, docierając do głębokich warstw pradawnej kultury pasterskiej. Artysta ten uwieczniał świat poezji ludowej, korzystając ze środków wyrazu właściwych sztuce nowoczesnej. Jednak jego pojmowa­nie ludu miało charakter romantyczny, artysta pragnął rzeczywiście poznać kulturę ludową i jej zasady społeczne. Od początku lat 20., po przejściach wojennych i rewolucyjnych, w czasach zdyskredytowania demokratycznego ruchu mieszczańskiego i ruchu robotniczego, na pierwszy plan wysunęła się myśl, że węgierskie chłopstwo stanowi podstawę narodu. Kryzys gospodarki światowej i rosnąca rola prawicy w polityce wewnętrznej sprawiły, że odpowiedzialna, wrażliwa na kwestie społeczne inteligencja usiłowała znaleźć sposoby rozwiązania problemów wsi. Buday wraz z kolegami fotografami, etnografami i literaturoznawcami pracował nad tym zagadnieniem w Kolegium Artystycznym Młodych w Segedynie. Buday wykonywał drzeworyty do zebranych

Next

/
Oldalképek
Tartalom