Kovacsics József: A történeti statisztika forrásai (Budapest, 1957)
Orosz nyelvű összefoglaló
jiHiiib ceeT Ha ero TeppHTOpHH. Bo MHornx cjiynaax B cnHCKax MOÄHO naÖTH H AaHHbie o peajiH3aiiHH oöpoKa. B oöpoqHbix BeAOMocTHX HscejieHHbix nyHKTOB He cpHrypnpyiOT CBameHHHKH, yiHTejiH, jiHua ABopHHCKoro 3B3HHSI, peMecjieHHHKH, KyerapH, nacTyxH-BJiaxH, nocKOJibKy OHH He CeHJIH Ha KpeCTbHHCKOÖ 3eMJie. 3T0T HeflOCTaTOK MOJKHO nonOJlHHTb H3 ApyrHX HCTOHHHKOB. Hejib3H Ha3BaTb nojiHbiMH H AaHHbie 06 ypoiKanx, T3K KaK H3-3a BoeHHoro BpeMeHH H conpoTHBJieHHH HapoAa cöopniHKH oöpoKa He Bcer^a ociwejiHBajiHCb B3HMaTb oöpoK Ha MecTe, a BM3biBajiH K ceöe KpenocTHbix B KaKoe-HHÖyAb Ha^ejKHoe Meció. B KOHiie rjiaBH noMemeHo nepe^HCjieHHe poAOB AOKyMeHTOB, BbipaöoTaBiiiHxc« B CBH3H c oÖJioHceHHeM oöpoKOM, H Hsnöojiee HHTepecHoñ jiHTepaTypbi, nepnaromen CBOH CBe^eHMH H3 OÖpOHHblX Be^OMOCTen. HccjieÄOBaTejiH, H3y*iaroiiiHe HcropHHecKHe CT3THCTHKH, MoryT no^epnHyTb B oöpoiHbix BeAOMocTHX AaHHbie AJiH pa3peuieHHH cjieAyroniHx BonpocoB. 1. HcTopHH HapoAOHacejieHHH BeHrpHH B XVI—XVII BB. 3Aecb peqb HAST ocoôeHHo O BeAOMOCTHX 3epHOBOro OÖpOKa, HO AJIH nOJiyHeHHH TO^HblX CBeAeHHH HyíKHO CpaBHHTb BeAOMOCTH BCeX pOAOB. OcTOpOJKHO CJieAyeT OÖpamaTbCH CO CnHCKaMH BHHHblX OÖpOKOB. BojibHiyioueHHocTb BeAOMOCTHM npHAaeTTO.qTOOHH nocjieAOBaTe^bHbi B OTHoiueHHH OTAeJibHMX ccpep H K0MHT3T0B. XOTH nojiHbiMH Hx Ha3BaTb Hejib3H, B HHx HenpeMeHHO (pnrypnpyeT noeroHHHaH H ocHOBHaîï COCTSBHSH lacTb HacejieHHH nocejiKOB — HHCJIO HMCIOIIIHX HaAejiH KpeCTbHHCKHX CeMeß, HTO npH BbIHHCJieHHH HCTOpHHeCKHX A3HHHX HapoAOHacejieHHH AaeT AOCTOBepHbie H nocTOHHHbie noKa3aTejiH HacejieHHH. Oöpo^Hbie BEAOMOCTH npHroAHM TOJibKO A^H noAc^eia rji3B ceMeñ, a AJIH noAc^eTa HHCjia Ayni — HeT. B KOHiie paÖoTbi noMemena rpacpHHecKaH Taôjmua, H3o6p amaroma H HapoAOHacejieHHe KOMHTaTa BopuioA no HacejieHHbiM nyHKTaM Ha ocHOBe oöpoqHbix BeAOMoereñ. 2. PaccjioeHHe o6in,ecTBa, npoH3BOAHTejibHbie CHJIH. npoH3BOACTBeHHbie AaHHbie BeAOMOCTeñ npHroAHbi AJIH onpeAejieHHH SKOHOMHICCKOH MOHIH Toro HJIH HHoro KpenocTHoro, Ha ocHOBe Mero MOÄHO CAejiaTb BMBOAH OTHocHTejibHO paccjioeHHH KpeerbiiHCKoro npOH3BOACTBeHHoro HacejieHHH — CHa^ajia B K3JKAOH AepeBHe, a nyTeM CJIOJKCHHH STHX AaHHbix — B KOMHTaTe H, B KOHe^HOM cneTe, BO Been CTpaHe. riojioJKeHHH CTaTbH, KacaroHlHeCH B3HM3HHH AeCHTHHbl, BHOCHT H3MeHeHHH B MeTOA, npHMeHHBUIHHCH AO CHX nop AJIH ycTaHOBJieHHH nojiHbix pe3yjibT3TOB ypoJK3eB; corjiacHo 3TOMy MCTOAY AecHTHHa npocTO yMHOÄajiacb Ha AecHTb H nojiyneHHoe T3KHM o6pa30M npoH3BeAeHHe CTaHOBHJiocb BejiH^HHOH BajioBoro ypoJKSH. ECJIH AaHa ocHOBa ACCHTHHH H H3 Hee HyjKHo BbiBecTH nojiHbiñ pe3yjibTaT ypoJKaa, TO K HeMy HyjKHo AoôaBHTb npeABspHTejibHO oTHSTyro yxe AeBHTHHy TO ecTb 10% oCHOBbi AecHTHHbi, H, T3KHM o6pa30M, AJIH ycTaHOBJieHHH nojiHoro HTora MHCJIO, 03Haqarom.ee KOJIHHCCTBO AECHTHHU, HyjKHO yMHOJKHTb Ha II. 3TOT MeTOA na 10% H3MeHHeT onpeAeJiHBuiHecH AO CHX nop pe3yjibTaTU. Ho ÖMBaioT cjiynaH, KorAa, ocoőeHHo B uepKOBHbix noMecTbHX, CHaiajia H3 Bcero ypoxan B3HM3JIH AecHTHHy, TorAa, KOHCMHO, yMHOsceHHe Ha 10 npaBHJibHO. 3. CejibCK0X03HHCTBeHH3H npOAyKiiHH, ee BHAbi H ypoKañHocTb. 3Aecb 0C060 CJieAyeT npHBjieqb BHHMSHHB K BeAOMOCTHM no MOJiOTbŐe, H3 KOTopbix MOÄHO ycT3H0BHTb ypoJKaft 3epH0Bbix no KpecTuaM, a HHorAa — H noxojibAHO. 4. riorojioBbe CKOTa: CTaTHCTH^ecKHfl yqeT BOAOB, KopOB, OBeii, KO3, nopoCHT, Kyp H T. A5. U,eHbi, peajiH3auHH. BCAOMOCTH coAepmaT nocjieAOBaïejibHbie UHcppoBbie AaHHue OTHocHTejibHO ueH Ha BCímecKne BHAU cejibCKOxo3HñcTBeHHoñ npoAyKiiHH H Aaste onpeAeJieHHUX H3AeJIHÖ. U,H4)pbI qaCTO HBJIHK)TCH JIHUIb OUeHO^HblMH, TaK M TO HX HeOÔXOAHMO CpaBHHTb C ÄPyrHMH HCTOHHHK3MH. 6. 3apa6oTOK, pacneHKH. B 3Ty rjiaBKy BKJiroqeHbi AS H nue 0 njiaTe 3a HSAOJibiiiHHy, 3a HaeMHyro MOJioTböy, 3a H3BO3, 3a noAemnHHy H öaTpauKyro psöoTy. 7. HcTopHHecKHe AaHHbie nocejieHHñ (HCTOpH^ecKan reorpacpHn). JXJIR npaBHjibHoro npoeKTHpOBaHHH H pa3BHTHH HaceJieHHblX nyHKTOB HeOÔXOAHMO co6p3Tb AaHHbie, KacsromnecH HCTOpHH ceji. B őojibuioM MHCJie TaKHe AaHHbie coAepjKaTCH B oöpoHHbix BCAOMOCTHX, Kan, HanpHMep, MaTepnajibi 06 o6pa30B3HHH nanMenoBannii nocejieHHÖ.o coKpameHHH ceji n HapoAOHacejieHHH, o noTepnx, npnMHHeHHbix BOHHOÍÍ H BOHCK3MH, 06 H3TH3HHH uejibix ceji, 06 oÓMeHe HX, o npHineAuiHx H3 HX MecTa HOBocejisx, o KapTHHe ropoAOB H np. flsjiee, oTcioAa xe MOJKHO nojiy^HTb He CTporo CTaTHCTHqecKHe AaHHbie OTHocHTejibHO eAnHHii H3MepeHHH, BHAOB AeHer, HX Kypca, (paMHJiHÖ H HMCH, cejibCKOxo3HñcTBeHHbix oöbiqaeB, sTHorpacpHH. „yPBAPHH" BAPIII,HHHbIE BE/J v OMOCTH. BapmnHHbiMH BeAOMOCTHMH — ypöapHHMH — B BeHrpHH Ha3biBajiH TaKHe onncH, B KOTopbix yqHTUBaJiHCb noMecTbH cpeoAaJia-noMemHKa, npeKAe Bcero, HaxoAnBuiHecn B noAB30BaHHH KpecTbHH öapmHHHwe — He