Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2012)
Veszprém vármegye
540 COMITATUS VESPRIMIENSIS PARS SPECIALIS MEMB. I. et in petram singularem adsurgente.1 Abscissa est, et praerupta rupes ex ea parte, qua in aquilonem spectat, reliqua lentis deiectibus deorsum feruntur,2 undique eam iugis aliis, nunc altioribus,3 nunc humilioribus4 clivis circumstantibus. Hac5 ergo tam singulari6 rupe primus arcem posuit Sigismundus Gara anno [p. 40.] MCCCCXIV. sedente ad clavum Regni Sigismundo: quemadmodum in aditu arcis intimo supra ianuam scriptum legimus. Et postquam Garae gens exspiravit, regia munificentia con- sequutus eam est notissimus in Hungarica Historia Verböczius.7 Caeterum8 Stephanus Török ab Enying9 carus regi, magnaeque in regno auctoritatis,10 u t i arces reliquas cum suis ditionibus,11 videlicet Papensem, Ugodiensem, Simontornyensem, aliasque obtinuit, ita Csesznekiensi12 etiam eodem beneficio potitus est,13 Verbőczio14 sine iustis haeredibus deficiente.15 Post iterum cessit Hoszütötio,16 et quoniam in eundem, tum captivum necessarius suus17 Daniel Eszterházin multum testatus est beneficii, cum lytro dissoluto, in libertatem eum adseruisset, pace eiusdem redemtam arcis Csesznekiensis possessionem19 consentiente rege in familiam transtulit suam, cui eadem iam sesqui fere saeculum20 dominatur. Vetus eiusdem fabrica ascendit longo anfractu per adclivitatem21 petrae, a septentrione22 in orientem reflexam, variis, et distinctis claustris, quorum quod summum est, verticem petrae obtinet, domicilio heri,23 Eremum amantis, apto, et opportuno. Nam et requietam24 praebet solitudinem25 extra coetum hominum,26 e t undique vicos27 circumiacentes, ex fenestra despicienti.28 Quamquam enim a meridie iugis altioribus praepeditur, prospicit tamen in septentrionem,29 et orientem laurinum usque, Comaromium, [p. 41.] et ultra haec trans Danubium in remotos montes Hungáriáé Superioris. Magnam nos cepimus30 voluptatem, quum anno MDCCXXXI. Comitis indulgentia huius regionis situm ex arce prospeximus.' Non enim tam regionem informem, quam oram31 aliquam ad eximiam pulchritudinem, arcibus, et vicis percultam,32 videbamur cernere. Arci vallis subiiciebatur33 intermissa undique modica planitie. In hac prata, et agri frumentarii34 collina vicissitudine35 oculis incurrebant.36 Inde pingues, e t increti37 silvis montes, verticum fertilitate, pinguia quaelibet arva imitabantur. Et ad38 horum alias39 per latus radices40 vitis etiam observabatur41 nuper posita, amoenitatis maioris, quam fructus. Villa porro, et late subiecti horti, crebris piscinis, arborum fructiferarum varietatem, et copiam distinguebant. Quod reliquum est, observavimus etiam in radice rupis cavernas ab occidente. Una, eademque maxima cuniculo quasi subruta arcem totam cavato quasi fornice subire * 93 94 1 A p. 93. assurgente 2 A p. 93. fertur 3 A p. 93. altiore 4 A p. 93. humiliore 5 A p. 93. ea 6 A p. 93. peculiari 1 notissimus... Verböczius A p. 93. suffragio regio, Verboczius, Aulae Hung. Cancellarius 8 A p. 93. add. uti 9 A p. 93. Enyéng 10 magnaeque... auctoritatis A p. 93. magnaque in regno auctoritate 11 A p. 93 .ditiones 12 A p. 9 t,. Csesznek 13 eodem... est A p. 93. eidem collata est 14 A p. 93. Verboczio 15 corr. ex deficiente 16 A p. 93. Hoszutotio 17 necessarius suus A p. 93. amicus 18 A p. 93. add. eliberationefacta 19 arcis... possessionem A p. 93. arcem Csesznekiensem 20 eadem... saeculum A p. 93. etiam ab annis iam centum et triginta 21 A p. 93. aclivitatem 22 A p. 93. septemtrione 23 A p. 93 .Comitis 24 A p. 94. quietam 25 A p. 94. add. et 26 A p. 94. add. et ducit, quasi inter mortales 27 A p. 94. vicis 28 corr. ex despicientem 29 A p. 94. septemtrionem 30 corr. ex coepimus 31 regionem... oram A p. 94. terras, quam formam 32 A p. 94. districtam 33 arci... subiiciebatur A p. 94. sub arce ipsa subiiciebatur vallis 34 agrifrumentarii A p. 94. agrorum segetes 35 A p. 94. mutatione 36 A p. 94. variabant 37 A p. 94. terrenique 38 A p. 94. add. sub 39 Ap. 94. aliis 40 A p. 94. nonnullum 41 A p. 94. occurrebat 1 Non quidem Matthias BelsedIohannes Matolaius. De quo vide descriptionem ms. A inpraef. nostra.
