Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2012)
Vas vármegye
414 COMITATUS CASTRIFERREI PARS II. SPECIALIS Ad Arcem Német-Újvár spectantia loca: Qualitas Dominii Német-Újvár: solidissimis moeniis, sive propugnaculis, fonte item in petra septuaginta orgias, in profundum exscisso, praeterea cisterna, molisque impulsu pecorum versari solitis duabus in omnem necessitatem abunde provisae, in edita omnino petra, ab aliis montibus circumquaque sejuncta sitae, a qua etiam vetustissima, multisque laudibus, et encomiis ad seram usque posteritatem depraedicanda familia Comitum de Batthyán, ex munificentia Ludovici II. olim [p. 333.] Hungáriáé1 regis praedicatum sumpsit, adjacet in radice ejusdem oppidum ipsi arci cognomen, solido muro cinctum, et claustro P.P. Franciscanorum, ab Adamo olim seniore Comite de Batthyán, cum ecclesia satis splendide exstructo, et sufficienter dotato, mausoleoque ejusdem familiae comitum de Batthyán deserviente conspicuum. Extra cujus muros vivarium ferarum, ac praeterea piscinae duae vastae ad orientem et septentrionem, vario piscium genere foe- cundissimae sese diffundunt, quas duo fluvii in territorio possessionis Fölső Eőr,2 ex fontibus scatentibus ortum suum sumentes3 intercurrunt, et sustentant, vocanturque a vulgaribus Osztörmény, et Nádasd,4 hic posterior, uti credi par est, a copioso ibidem excrescente arundineto nomen trahit, qui et molas 4 rotarum in extremitate praeattactarum piscinarum exstructas continuo versant. Ad quam spectant similiter loca potiora: Szent-Kut, Strem,5 Langczal,6 Szent-Miklós, Tobaj, Punicz, Újhegy,7 Puszta-Szent-Mihály, Gamesdorff,8 Olbendorff,9 Sztinyak,10 Szent-Telek,11 cum castello, Ror,12 Kukmér, [p. 334.] Szent-Grotth,13 Nagy Medves, Sámánd, Fölső et Also14 Rönök, Neüstifft,15 Füzes,16 Keresztúr,17 Popendorff,18 Körtvéles,19 Királfalva,20 Dobrafalva, Radafalva, Raubart,21 Hideghkut,22 Limpach,23 et Czallingh.24 Hoc quoque dominium potiori ex parte montosum, et argillaceum,25 partim nihilominus in plano situm, ac nonnullis etiam vinearum promonthoriis (inter quae tamen Szent-Kutiense,26 Langczaliense,27 Kukmeriense,28 ac Szent-Telekiense, propter majorem excellentiam primum locum obtinent) beneficia- tum, consequenter incolae eorundem Germanico, ac etiam Croatico sermone utentes, a potiori manualibus laboribus, in parte tamen agricultura, vinearumque excultivata procreatione vitam suam sustentant. Estque conterminum29 ex parte occidentali cum provincia Styriaca, cuius fines fluvius Lapincs, et ut supra Germanis Laffnicz30 defluendo alluit, idemque sicut hocce dominium, ita et regnum Hungáriáé a praedicta provincia Styriae distinguit, ac quatuor etiam molas dominales, tres nimirum [p. 335.] ex integro farinaceas,31 quartam vero tum similem, tum et pro scindendis asseribus aptam versat. Huic arci ad unum quadrantem horae orientem versus advicinatur castellum, in amoeno, ac laeto situ positum, Sankoháza vocatum, cum sibi annexa mola farinacea32 duarum rotarum, beneficio rivuli ex prae- descriptis piscinis profluentis, Strem33 dicti versata, per recensitam familiam dominorum Comitum de Batthyán, propter fidelia servitia familiae Sánkó,34 unde ipsum quoque castellum nomen suum derivas- set, prioribus temporibus collatum, modo vero per Magnificam Dominam Christinam35 Szapáry,36 jam Kalkunianam, prius vero Kapianam possessum. 1 [Canc] 1. c. Ungariae 2 corr. ex Fölső Éér sec. [Cane] p. 30. 3 [Cane] 1. c. summentes 4 [Cane] 1. c. Nadasd 5 [Canc] 1. c. Strém 6 [Canc] 1. c. Nanghczál 7 corr. ex Ujhely sec. [Canc] 1. c. 8 corr. ex ...mesdorff sec. [Canc] 1. c., ubi Gamesdarff 9 [Canc] 1. c. Olbendarff 10 [Canc] 1. c. Sztinyák 11 sic et in [Canc] 1. c.; recte Szentelek 12 add. sec. [Canc] 1. c. 13 [Canc] 1. c. Sz. Gróth 14 [Canc] 1. c. Alsó 15 [Canc] 1. c. Nejstifft 16 corr. ex Fuzes sec. [Canc] 1. c. 17 [Canc] 1. c. Keresztár 18 [Canc] 1. c. Popendarff 19 corr. ex Ko sec. [Canc] 1. c. 20 [Canc] 1. c. Királyfalva 21 corr. ex Ranbart sec. [Canc] 1. c.; rectius Rauvoarth 22 corr. ex Hideg.... sec. [Canc] 1. c. 23 [Canc] 1. c.Lympach 24 [Canc] 1. c. Czállingh 25 corr. ex argillacium; [Canc] 1. c. argillosum 26 [Canc] 1. c. Sz. Kuthiense 27 [Canc] 1. c. Lanczaliense 28 [Canc] 1. c. Kukmériense 29 [Canc] 1. c. conterminium 30 [Canc] 1. c. Lavnicz 31 corr. ex farinacias 32 corr. ex farinacia 33 [Canc] p. 31. Strém 34 [Canc] 1. c. Sankó 35 [Canc] 1. c. Cristinam 36 [Canc] 1. c. Szápáry
