Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2011)
Matthias Belius: Comitatus Trentsiniensis
DE OPPIDIS PROC. SUPERIOR. OPPID. KISZUTZA-UJHELY 229 SYNOPSIS I. Oppidum Kiszutza-Ujhely, eius denominatio: opportuni est positus: oppidanorum occupatio: ager; eluvionibus Kiszutzae amnis, infestus: est in haerediis Szunyoghiorum. II. Varyn: eius sedes: decrevit extra modum: ob frequentia, priscae, et nostrae aetatis, incendia. III. Soi .na: olim Comitatus Zilinensis metropolis: positu est amoeno, et ad rem faciendam, commodo §. I. Aedificiorum habitus: civium occupatio, mer[ p. 112 faturae studiis, destinatur §. II. Alii, opificiis, aut coctura cerevisiae, proficiunt: feminae, vinum factitiam excoquunt: laus civium: magistratuum commendatio §. III. Sacrorum ratio: oppidi munitiones: suburbia §. IV. Agro est angusto, laxa tamen annona §. V. IV. Byttscha: adfine arci cognomini oppidum: exili habitu est hodie: templis duobus instructum: est in potestate Eszterhazyorum: rus oppidi, arctum et effoetum. V. Predmér: importunus eius situs, ob Vagi diluvia: oppidanorum molestiae ac paupertas: censetur in ditione Vágh-Beszterczensi. VI. Rayetz: nomen ab amoeno oppidi situ ductum: aedium ratio: incolarum occupatio: ingenium et lingua: habitus oppidi hodiernus. VII. Vagh-Besztercze: oppidi positio: ob Vagi nimiam vicinitatem, iniqua: incolarum tenuitas, et decrementa: adtinet ad dynastiam Beszterczensem. I. Oppidum Kiszutza-Ujhely Uj-Hely, locum, seu coloniam novam, Hungaris significat: quomodo et S/avi adpel- lant, dum Nowé-Mesto, sive, novum oppidum vocitant. Nominis ratio, eo constare videtur, quod nupera forte sit colonia; saltem, aetate haud suppar vicinis oppidis: tametsi de eius natalibus, nihil possis designare; nisi id fecerint, quibus tabularium gentis Szunyoghianae, scrutari integrum est. Uti vero, ab aliis cognominibus oppidis, discriminaretur, ab amne praeterlabente, Kiszutza-Ujhely, conditores; sicuti [p. 113.] Nitrienses, suum illud, Vágh-Ujhely, denominavere: ut ideo, Neapolim Kiszutzensem possimus dicere. Recedit Trentsinio, septem milliaribus, uno Solna, in aquilones, estque in via regia, quae hac ad Silesios, et Polonos ducit, opportune positum. Atque, utuntur omnino, ea commoditate, huiates cives, cum ad aliarum rerum mercatum, tum vini potissimum. Nempe, studiose illi, sed pro modulo facultatum, vina Semproniensia, Posoniensia, Ratsdorfensia, Szentgyörgyensia, aliaque, cum est maxime tempestivum, coemunt; eaque postea, vel ipsi invehunt ad Silesios, Polonosve, vel adventantibus inde, vinariis institoribus, quantovis lucello facto, divendunt. Itaque, perpetui fere sunt in itineribus; hi maxime, quibus mercatus istiusmodi, non sunt damnosi, quae occupatio, oppido honesta, atque utilis, et ad rem facit adtentos, et egregie humanos. Quorum rationibus, vitae hoc genus, non congruit, sedentarii sunt, et agricolatores industrii, quas operas, ita norunt contemperare, uti, quod ager negavit, ars id sufficiat sellularia; et vice versa. Olim copiosius fuisse cultum accepimus, cum mitiora oppidanorum fata, et res erant opimiores. Neque tamen infrequens est hodiedum, consuescentibus sensim incolis, ad temporum difficultatem, non perferendam modo; sed vertendam etiam in melius. Ager, qui oppidum circumsidet, nisi Újhelyi denominatio: opportuni est positus: oppidanorum occupatio:
