Franciscus Dőry: Decreta Regni Hungariae : Gesetze und Verordnungen Ungarns 1301–1457 (Magyar Országos Levéltár kiadványai, II. Forráskiadványok 11. Budapest, 1976)
Decreta
tionis native legibus 1 , stabilis perseverat, cum benivolentia principis in suos ostensa regnicolas sic semper coalesscit in subditos, ut nisi vite suffocetur igniculus in corpore, vigor fidei non lentesscit. Eapropter ad universorum notitiam harum serié volumus pervenire, quod baronum 1 necnon 1 " procerum et m nobilium regni nostri cetus et universitatis" ydemptitas" nostrum regium conspectum adeundo, fidelitatibus suis et fidelium servitiorum preclaris meritis in cunctis nostris et regni nostri negotiis prosperis et adversis cum sumpme 0 fidelitatis studio et votiva diligentia nostre maiestati exhibitis p et inpensis declaratis et nostram in memóriám revocatis, exhibuerunt q nobis quasdam litteras privilegiales illustrissimi principis domini Andree r , tertii Bele regis s filii, olym incliti regis Hungarie, avi et predecessoris* nostri pie recordationis aurea bulla sua roboratas, libertates ipsorum per sanctissimum Stephanum Hungarice" gentis regem et apostolum, ut predicte littere declarabant, ipsis institutas innovantes et confirmantes tenoris subsequentis, supplicantes unanimiter et conformiter nostre humiliter maiestati, ut ipsas acceptantes, ratificantes et approbantes presentibus de verbo ad verbum transsumpmi faciendo simul cum omnibus libertatibus eorum in eisdem expressis, excepto solummodo uno articulo in subsequentibus v declarando, confirmare et easdem w libertates in dictis litteris expressas ex regie benignitatis dementia auctoritate* regia innovando y ipsos in eisdem perempnaliter 2 fruituros et gavisuros 1-1 .CJH corrigit debitum -sicut vocem erroneam -in debitam, similiter native /n nature../. N. Kovachich editores CJH malae interpunctionis et deteriorati sensus accusat, dein legit ut sequitur: Nam observantia fidei, sui habens originem debitum rationis, naturae legibus stabilis perseverat. Grammatice sequentes addit: „... sui itaque non refertur ad fidei, sed ad Originem, neque debitum ad Originem sed Substantive ad rationis neque rationis sed naturae legibus conjungendum est." (Lect. var. p. 538.) Rationes rectae nonnullae explanationis huius etiam B. L. Kumorovitz adduxerunt, ut versionem hanc in translatione sua reciperet. Obiiciendum est tarnen, quod omnia originalia exemplaria continent trahenspro habens et native pro nature. Interpunctionem omnino omittunt. Dictator chartae confudit lectorem artificiose applicando vocem sui et omittendo vocem interpretativam post originem. Opinionem nostram hic exponimus: Sententia describit, quomodo observantia fidei oritur et perseverat. Origo eius (pars debitum ... legibus adhuc ad trahens referenda est) est debitum rationis native legibus (dativus). Perseverat munificentiaprincipis et consequenter amore subditorum. Interpretationem hanc interpunctione nostra secutisumus. Sententia iam temporibus Mariae (Marl)et Matthiae regum (Mail, Mat2 ) vix intellegebatur; exemplaria citata mutant native in nature! Confusio augeturper versionem Be: regibus (!)• m ~ m Mat2 i.ostrorum procerum ac A, Marl-4, T universitatis idemptitas; Be universitas idemptictas; R universitas ydemptitas; Mail universitas idemptitas; Po universitas idempnitas ° Marl sumpmo p P, S, U exibitis q P, S, U exibuerunt r P, S Andre s A regys • R predessoris u Mail, T Hungarie; U, Mar2-4 vox abbreviata, forsan Hungarie v A subsequetibus v w Mat2 eas x Be, K, P, S, U actoritate y Be innoando 1 K, P, R, U perhempnaliter; S perhemnaliter Pr. 1 Die Kirchenfürsten nahmen an dem Reichstag nicht teil, mehrere Artikel sind ja gegen die Mißbräuche der Kleriker gerichtet. Trotzdem hat das CJH schon hier und in dem Satz über die Bestätigung der Goldenen Bulle das Wort prelati eingefügt.
