Református Kollégium, Marosvásárhely, 1894. Az iskola múltja

81

Denique si qui discentium nobili et generoso stemmate sunt oriundi, nihilque ipsis desit, affluant divitiis, suppetat ipsis copia quarumlibet rerum externarum et corporalium: ex munere eos spectat, ut desistant de more acquiescere et fiduciam ponere in avitis pa- ternisque boDis et nobilitate generis et loci. Cessent ob eas res fluxas, evanidas ac momentaneas contemnere ac despectui habere culturam studiorum, mores quantumlibet spretos emollientium. Nam quemadmodum (utor exemplo clarissimo) equum fortem, pulchrum atque acrem non eum dicimus, cui genitor ejusmodi fuerit, sed quem membrorum convenientia spectandum fecit, cui vires adsunt ad ferendum sessorem, quem buccinae cantus excitat: ita profecto is solus de jure appellatione et titulo nobilitatis dignus censendus est, qui suis propriis virtutibus resplendet ac elucet, non habitä ratione, utrum nobilibus an ignobilibus sit ortus parentibus: quam is, qui cum nobilitate generis conjungit et copulat nobilitátem virtutum seu animi dotum, multis gradibus et phalangibus praecellit illi, qui licet polleat virtutibus, sed ex infima plebe traxit originem.

Credo me jam satis dixisse etiam de muniis discentium. Ratio methodi exigeret (sequar enim definitionem scholae supra datam), ut hic adderem aliquid de partitione artium, earumqne utilitate; sed quia de iis sparsim dixi, pauca licet, supersedeo hunc laborem.

Reliquum igitur hoc solum est, ut ad vos me convertam Aud. Faut. ac moneam, obtester vos. Quam ob rem continuate cursum eo pede, quo coepistis! Audivistis, quid requiiat fructuosa juventutis institutio, quae nisi fiat, actum est de nostro magisteriatu et recto- ratu, qui certe difficultatis tantae est, ut eum Xenophon et Na- zianzenus artem artium et disciplinam disciplinarum dicere non dubitati sint, inquientes: Facilius pecora, quam pueros et juvenes in ordine retinere; actum etiam de optimo profectu juvenum, puerorum. Dignati me estis evocare ex Illustr. Coli. Claudiopolitano ad irrigandam , imbuendam scholae vestrae segetem (juventutem) rore studiorum, artium; ad revocandum ab interitu vestrum ludum literarium; ad plantandum surculos, qui cum tempore redoleant fructibus Deo gratissimis, patriae utilissimis, animis suis salutiferis. Cessi vestro desiderio ac voto, diu multumque fatigatus, monitis aliisque id genus sermonum usibus praeceptorum meorum. Sed non prius cessi, quam audivissem vestrum ardentem zelum in schola reformanda, id-