Somogyi Múzeumok Közleményei 4. ( 1981)

Együd Árpád: Népi sportszerű játékok Somogyban

NÉPI SPORTSZERŰ JÁTÉKOK SOMOGYBAN 125 Рабаи, Петёфи, Ади, Ласло Надь — чтобы взять и другие примеры. Несколько игр, о которых идёт речь в работе, и правила, которые можно создать на основе игр мы старались описать, чтобы и специалисты и любители игр не сведующие в народных играх могли использовать их в своей деятельности. Pluraj niaj konataj kolegoj verkis kai publikis materiaiojn pri la popolaj infanludoj, inter ili pri la popolaj sporteskaj ludoj. Tiuj studoj aperis plejparte dise en malsamaj eldonajoj. La iama direktoro de la Muzeo de Departemento Somogy faris lar unuajn klopodojn aperigi resuman materialon en sia verko „Infanludoj en departemento Somogy' aperinta en 1949 kaj parte en sia studo pri la infana vivo en Somogy. Por kontentigi la publikajn pretendojn estis nia piano eldoni monográfián kolektaĵon enhavantan ĉiun popolan ludon, kiu antaŭ kelkaj jardelkoj en nia departemento estis ankoraŭ ludita de ĉiuj aĝtavoloj de la etuloj ĝis la plenkreskuloj. Ni pensas ci tie kaj pri la lulkantoj, porokazaj versaĵetoj, movaj-dancaj inflanludoj, kaj pri la sportludoj de la junularo. Tiu estus multflanke uzebla volumo, car en ĝi troviĝus kune ĉio utiligebla de iu ajn kolektivo en la lerne ja kaj eksterlerneja vivo, en la sportrondoj, dum ekskursoj kaj dum ajna libertempo. Sed ankaŭ ni estis devigitaj (pro materialaj kaj teknikaj kaŭzoj) nian kolektitan materialon publiki en malsamaj volumoj kaj studoj. La prilaboron kap priskribon de la popolaj sportludoj — pro subjektivaj kaj objektivaj kialoj — mi mem devus esti entrepreninta, car post la liberiĝo — fine de la 40-aj, komence de la 50-aj jaroj — mi inter la unuaj instruis al miaj gelernantoj en Csurgó ankaŭ la popolaj n sportludojn kaj same en Csurgó fondiĝis la unua dancgrupo de gelernantoj. La kolektado de la dancoj kaj ilia prilaboro, respektive la patronado de la ceteraj grupoj de la departemento absorbas mian energion dediĉitan al la priskribo de la sportludoj, sekve nur en la jena studaĵeto ni povas prezenti eron el tiu materialo. Eĉ tiu ne povas havi plenan Valoron, car temus pri la priskribo de plurcent ludoj, kio maleblas en malilonga studo verkita por jarlibro. Ni espéras, ke en la futuro ni havos la eblon aperigi en aparta volumo niajn ĉiujn ludoj n kaj publikitajn kaj ankoraŭ neaperigitajn. Ш la menciitaj diverstipaj sportludoj nun ni prezentsis modestan kolektaĵon, kiu estas ludebla de/ĉiuj de la etuloj ĝis la plekreskuloj, ne nur en la lernejoj, sed ankaŭ dum ĉiuspecaj grupaj После описания игр мы дали размеры площади, нужные для игр, правила и эскизные рисунки необходимых игрушек, и предложили молодёжи разные формы игр по полу и по возрасту. В конце работы мы указали и литературу, пользуясь которой все могут дополнять свои знания об играх. kunvenoj, eĉ: ili estas aplikeblaj kiel preparaj, kompletigaj movformoj dum la trejnadoj de la modemaj sportludoj; do ilin povas uzi ĉiu, kiu ŝatas ludi kaj distriĝe sporti. Gejunuloj kaj netaŭgaj por konkursaj sportoj trovas ĝojon, korpan-animan refreŝiĝon en tiuj distre edukaj formoj, kiuj certigas travivaĵon por ĉiuj. Tiun faktoron la nunteimpa homo népre bezonas, — kiel dirate: la moderna homo vivanta sub domaĝaj influoj de la civilizáció ne forgesu, ke li estas ankaŭ „homo ludens". La utilon, realigeblan socian rolón, pedagógián Valoron de tiuj distraj ludeblecoj povas mezuri kaj reale pritaksi nur tiu, kiu ankaŭ mem spertis la utilon de tiuj ludoj kaj ilian intenzivan fizikán, emocian efikon al la kolektiva vivo. El la originalaj ludoj ni publikis pluraj n variante jn celante prezenti la abundon de la multspecaj variante

j de la opaj ludoj, pruvante ankaŭ per tio, ke la ludo same kiel ĉiu valoro de la tradicio per variantoj plenumis sian rolon en la popola vivo; aliflanke: la plurfacetan priskribon ni intencis tiel utiligeble prezenti, ke konvene al la modernaj postuloj kaj propraj ĉirkonstancoj ĉiu hodiaŭa pedagogo, sportgvidanto, trejnisto ktp povu ĝin rekrei, do surbaze de la priskribitaj ludoj ankaŭ li nem povas konstrui novajn ludformojn, kiuj kapablas korespondi al la modernaj pretendoj. Tion ni opinias grava eĉ por tio, ke pri la valoroj de la tradicio ni veku la kreemon de la plenkreskuloj ekkonintaj kaj ekŝatintaj la ludojn, kiuj estas taŭgaj por multflanke evoluigi la bazajn kapablojn (rapideco, elasteco, forto, eltenemo, ĵetado, celtrafo ktp) necesajn dum la prepariĝo al la modernaj sportoj. Inter la ludoj ni trovas vere nur distre edukaj n formojn, sed ankaŭ tiajn, kiaj fakte taŭgas — krom la distriĝo — por flegi la tradiciojn inter niaj modernaj ĉirkonstancoj kaj por pMbeligi la vivkondiĉojn de la moderna homo, povante pli sanan, malstreĉitan staton krei kaj solvas la streĉiĝojn kaŭzitajn de la t.n. „fremdiĝo" (kiu ĉiujn modernajn sociojn pli kaj pli ekregas). Popola kaj moderna, tradicio kaj moderneco ne estas kontraŭdiraj faktoroj, sed bonaj kompletigantoj unu de la alia kaj ili estas ÁRPÁD EGYUD: POPOLAJ SPORTESKAJ LUDOJ EN DEPARTEMENTO SOMOGY