Ewa Krasinska - Ryszard Kantor: Derenk és Istvánmajor (Borsodi Kismonográfiák 31. Miskolc, 1988)

zjawiskiem powszechnym. Chłopi wynajmowali się do prac rolnych we wsi u bogatszych gospodarzy za pieniądze bądź odrobek: rozwinięta też była na wielka skale pomoc wzajemna. Derenczanie znajdowali zatrudnienie w lasach, przy rębarce, zwózce drewna, bądź przy wypalaniu węgla drzewnego. Powszechnie chodzili do wielkich majątków ziemskich na "sienne i pszeniczne" żniwa. Gnówiono w pracy wszystkie tego rodzaju formy zarobkowania i korzyści płynące z nich dla gospodarstwa chłopskiego. Wysoki stopień samowystarczalności gospodarstw chłopskich w Derenku powodował, iż znaczna ilość potrzeb zaspokajano w ramach gospodarstw domowych. W pracy szerzej omówiono wytwórczość domowa (tkactwo, hafciarstwo, produkcje drobnych narzędzi i urządzeń dla gospodarki rolno-hodowlanej i potrzeb rodziny). Ckreślono również skalę i rozmiary rzemiosła wiejskiego. W pracy przedstawiono także społeczne życie mieszkańców Derenku oraz zmiany jakie zaszły w tym zakresie po przesiedleniu do Istvanmajor. Proces ten określić można jako przełamywanie przez zbiorowość izolacji lokalnej. Onówiono szczegółowo czynniki charakteryzujące i konstytuujące grupę lokalna, wiele uwagi poświęcając stosunkom miedzy poszczególnymi warstwami wsi. Zwrócono uwagę na konflikty wewnątrz zbiorowości, tworzenie sie grup interesu oraz formon życia towarzyskiego. Stwierdzono, że zbiorowość Derenku, mimo wewnętrznych sprzeczności, stanowiła zwarta i solidarna grupę, co wiązać należy w znacznym stopniu z poczuciem wspólnoty pochodzenia i koniecznością określania się wobec obcego i często niechętnego otoczenia. Cbcego językowo i etnicznie. Wiele uwagi poświecono również rodzinie i jej funkcjom, zwłaszcza prokreatywnej i zabezpieczającej. Uwzględniono też podział pracy w rodzinie oraz system dziedziczenia. Podkreślono role społeczna grup wieku oraz ściśle z tym związanego tzw. "cimborstwo", tj. pewnej wspólnoty rówieśników, polegającej na kultywowaniu zawiązanej w dzieciństwie przyjaźni aż do końca życia. "Cimborstwo" zobowiązywało do udzielania pomocy w obrębie grupy wieku i przez to miało także wymiar ekonomiczny, jednakże stanowiło przede wszystkim dla jednostki okazje do demonstrowania przyjaźni, dawało jej oparcie morale itd. Onówiono w pracy normy zachowania i moralność Derenczan oraz zmiany jakie w tym względzie zaszły po przesiedleniu do Istvanmajor. Ukazano, na podstawie wielu przykładów, w jaki sposób i wedle jakich kryteriów oceniano ludzi i ich zachowania, w jaki sposób działał system normatywny jakie były sankcje i jak je stosowano w wypadku naruszenia owego syste146