Acta legationis cardinalis Gentilis. II. Gentilis bibornok magyarországi követségének okiratai. 1307–1311. (Budapest, 1885. Mon. Vat. Hun. I/2.)

Augustini usus. Hunc Gentilis potestate sibi a pontifice demandata, ratum habuit, plurimisque privilegiis ditavit. Carthusiae dein per Hungáriám asseclae, qui solitudines B. Mariae in Clusa, Sanctae item Margaritae in Lapide Refugii ac Paradisi etc., etc. incoluere, opem eius adversus usurpatores laicos, quin et clericos implorarunt. GENTILIS iisdem provisurus patronos legavit praepositos Strigoniensem, Zagrabiensem et Scepusiensem, qui oppressorum causam vindicarent. Eodem favore prosequebatur familiam Benedictinam S. Montis Pannoniae, eique abbatem a se confirmatum praeposuit. Res ista, quum temporum illorum imaginem velut ad vivum exprimat, penitiore cognitione digna videtur. Defuncto nimirum Jacobo abbate (1308.) collegium eiusdem ccenobii ad S. Martini, soli apostolicae sedi obnoxium, legibus instituti sui rite observatis, Joannem procuratorem suum in temporalibus, cunctis suífragiis abbatem elegit, eumque GENTILI coríirmandum exhibuit. Hic rem penitius cognoscendam, curiae auditoribus commisit; qui electionem ipsam, utpote ex forma iuris factam, probarunt quidem, ipsum tamen electum, utut honestissimum virum, ob oculi vitium censuerunt minus fore idoneum. Legátus, ne monasterium diu capite patreque orbaretur, enixe contendebat, ut aptum quam primum abbatem accerseret. Ast in afflicta tunc turbataque reipublicae conditione, virum Deo consecratum invenit neminem, qui digne abbatis dignitatem ferre posse videretur. Rursus igitur animum ad Joannem convertit; eum electum esse consensu omnium, esse stirpis patrias sobolem, moribus integrum, coetus sui regularumque studiosissimum, culturae etiam elegantioris; cuius vitium uni oculorum inhaerens haud adeo príma fronté intuentibus occurrat, nec videndi vim vigoremque prorsus adimat, denique periti medici cura tolli penitus possit. Itaque velle se eidem gratiam huius impedimenti conferre mandareque episcopo Quinque-Ecclesiensi, ut eundem abbatem inauguraret.

1 Certe GENTILIS ipse quoque religionis olim vinculis ornatus, summo meritoque studio prosequebatur sacras hasce familias, quas hac aetate móres castissimi, ardens promovendae fidei salutisque procurandae desiderium, et scientiarum artiumque laus vei maximé commendarent. Statuit itaque, eodem recti bonique sensu ductus, ne quis e Franciscana vei • Mon. V. H. II. 177.