Linzbauer, Franciscus Xav.: Codex Sanitario-Medicinalis Hungariae 3/1 (Budae, 1853)
Regimen Francisci I. imperatoris ac regis
824 Terra albicans in paratione panni Oanzape sanitati nociva. Conci Cons. A? 23835. die 2. Octb. 1798. Gubernio inferioris Au stria e. Percepta correspondentiali Nota ddto 3. Maji a. c. Consilium istud Locum- tenentiale Regium Magisiratui L. et Regiae Civitatis Trenchiniensis commisit , ut specimen albicantis terrae, qua gauzapearii et pannifices utuntur, quaeve hominum sanitati nociva esse praetenditur submittat, submissum vero Regiae Universitati Pestiensi fine instituendi chemici examinis, desuperque depromendae opinionis transposuit. Jam vero quaestionatum terrae specimen una cum opinioneFacultatis Medicae I. huic Regio Gubernio ea unica cum requisitione in adnexo / communicandum esse duxit, ut eatenus ulteriorem suum sensum, et nefors occurrentes reflexiones eidem huic Consilio Locumtenentiali Regio ingravatim significare velit. Datum Budae ut s. / Relatio Universitatis. Ut morem benigne gratioso Intimato ddto 3-ae Julii a. c. sub Nro 15749. dimisso, Academicus hicce Reg. Universitatis Magistratus gereret, specimen terrae albicantis transmissum, qua Trenchinienses Gauzapearii ad tingendos pannos gauzapeaceos uti consveverunt: Facultati Medicae penes actorum isthic readvolutorum communicationem ea cum insinuatione exhiberi fecerat, ut examinata eadem terrae specie, quid de indole illius censeret? opinionem et judicium suum depromeret. Facultas Medica, ut de intrinseca illius qualitate informaretur, concernenti Professori Chemiae Jacobo Josepho Win teri terram hanc lege artis examinandam detulit, qui facta illius analysi, quid terra hac contineri compe- rerit? in sua, quam Academicus hic Reg. Universitatis Magistratus isthic in copia ■//■■ advolvit, Relatione, reflexe ad species hujus terrae jam saepius ante, fine examinis transmissas uberius exposuit, ut facile adeo exinde pateat: hoc nunc missum specimen, quemadmodum et illud, quod anno 1796 examinatum fuit, gypsum plumbi, licet minore quam illud, quantitate continere, et proinde vi sua noxia, judicio Professoris haud carere. Pestini e consessu Academico die 18. Septembris 1798. habito. / Opinio Professoris Chemiae. Inclite Magistratus Universitatis! Ante annos circiter sex, a sodalibus gauzapeariis querela mota est, quod multi eorum phtysi pereant, propter inspiratum pulverem, qui sub tractatione e panno excutitur, certa terra imbuto: Excelsum proinde Consilium terram pro examine submisit. Eventus quidem intelligi posset a solo hujus pulveris stimulo mechanico , equidem et lapicidae eadem causa frequenter phtysici fiunt; in obsequium tamen benignissimae Ordinationis examen terrae institui debuit; statim autem primo passu apparuit esse terram arsenicalem, nam pulvis prunis injectus ejus fortem odorem emisit. Alia tunc experimenta instituta non sunt. Anno 1796-0 Magistri gauzapearii de novo recurrerunt pro licentia: pannos ea terra imbuendi, cujus usus illis interdictus fuerat; Excelsum itaque Consilium iterato terram transmisit pro instituendo examine chemico; haec vero terra nullum prunis injecta foetorem arsenicalem reddiderat; hinc quoad paries constitutivas reliquas examinari debuit: affusum est 1-mo Acidum nitrinm us1448.
