Sobieski emlékkönyv. Sobieski III. János lengyel király halálának 300. évfordulója alkalmából rendezett konferencia anyaga - Komárom-Esztergom Megyei Önkormányzat Levéltára Évkönyvei 5. (Esztergom, 1999)

Zbigniew Wójcik: Dylematy polityki Sobieskiego

zresztą kontekście,: „Et dissipatae sunt omnes cogitationes eiusl". Czyż możemy tymi samymi słowy pożegnać króla Jana III? Nie, z pewnością, nie! W grudniu 1814 roku, gdy w Wiedniu ważyły się losy Polski po klęsce Napoleona, członek Izby Lordów, przemawiając w tej dostojnej instytucji, powiedział: „Pragną, aby stało się możliwe przypomnienie monarchom zgromadzonym teraz w Wiedniu, nieśmiertelnego Sobieskiego, przypomnienie im zasług, jakie oddał on ongi Austrii na czele wojsk polskich, uwalniając tę stolicę z oblężenia i usuwając z ziem austriackich armię jeźdźców tureckich. Takie przypomnienie rozstrzygnęłoby bowiem sprawę, a Połsce zwrócono by wołność i niepodległość. " Pięknie zakończył swą biografię Sobieskiego polsko-austriacki historyk, Otto Forst de Battaglia. „Nieudane życie? - zapytał - Rządy które są tylko krokiem w przepaść na drodze od »potopu« w połowie stulecia, do rozbiorów w następnym wieku? Bynajmniej. Jan Sobieski doznał tragicznej klęski w tym, od czego chciał odzwyczaić krnąbrne i przekorne społeczeństwo i w czym mu wrogi los wciąż byl przeciwny. Nie mógł ustanowić dziedzicznej monarchii, silnego państwa. Nec Hercules contra plures. Mimo wszystko w ramach polskich możliwości dokonał wielkich rzeczy, a także tam, gdzie nie mógł zrealizować nic ze swoich planów, rozpoznawał problemy właściwie, z genialną bystrością umysłu... Pod jego rządami Połska cieszyła się wzrastającym dobrobytem, po erze najokropniejszych spustoszeń... Zrozumiał, że Połska musi być też dla swoich niepolskich, niekatolickich obywateli domem, a nie więzieniem; on, ten najbardziej polski i katolicki... Ocena władcy przez naród zawarta jest w anegdocie i literaturze pięknej, one go awansują na najpopularniejszego ze wszystkich królów. " Swoją pracę o Sobieskim zakończyliśmy następującym zdaniem: „Na łamach niniejszej książki przedstawiliśmy nie tylko wzloty i zwycięstwa, ale też upadki i porażki króla Jana. Nie pisaliśmy jego hagiografii. Mimo to z czystym sumieniem możemy powiedzieć, że Sobieski, nasz ostatni wybitny król, dobrze zasłużył się ojczyźnie i stał się dla narodu polskiego na zawsze symbolem wielkości i niezależności Polski. " Pięknie uczcili Polacy pamięć zwycięzcy spod Wiednia w 25o-tą rocznice odsieczy. Kulminacyjnym punktem obchodów była wspaniała rewia 12 pułków kawalerii polskiej na polach podkrakowskich. Pułki te przedefilowały w dniu 6 października 1933 roku przed marszałkiem Piłsudskim, inicjatorem uroczystości. Złożył on następnie hołd prochom Jana III. W krypcie Św.Leonarda na Wawelu. Notka bibliograficzna Ze zrozumiałych względów musimy się ograniczyć zaledwie do kilku pozycji zasadniczych. W języku polskim najobszerniejszą biografię Sobieskiego przedstawił autor niniejszego szkicu: Z. WÓJCIK, Jan Sobieski 1629-1696, Warszawa 1983 (wyd.łl - Wwa 1994) W pracy tej znajdzie czytelnik również obszerną dokumentację oraz literaturę przedmiotu. Wyprawie wiedeńskiej obszerne studium historyczno-wojskowe poświęcił J.W1MMER, Wiedeń 1683. Dzielje kampanii i bitwy, Warszawa 1983. Z literatury w innych językach, znacznie bardziej znanych niż polski należy wymienić przede wszystkim świetną pracę OTTONA FORST DE BATTAGLII (BATTAGLIA), Jan