Hidrológiai Közlöny 1962 (42. évfolyam)
4. szám - Juhász József: Hazánk felszínalatti vízkészletére vonatkozó ismereteink
Juhász J.: Hazánk felszínalatti vízkészlete Hidrológiai Közlöny 1962. 4. sz. 293 OTAejibHbiMH cneuHajiHCTaMH ecTecTBeHHbie CTa™MECKHE pecypcbi OUEHHBAIOTCH OKOJIO 25 000—100 000 KM 3 B 3aBHCHM0CTH OT TOrO, HTO peCypCbl TepMajIbHblX BOA yHHTblBaiOTCfl B HHX HJIH HeT. Hccjie«OBaHHe ecmecmeeHHoeo duHaMiinecKoeo pecypca no pa3HbiM POAAM BOAH — H KOHCJHO no rHflporeoNONMECKHM paHOHaiw — MM HHTCHCHBHO HanajiH B nociieAHHx roflax. BejiHMiiHy ecTecTBeHHoro AnnaMnqecKoro pecypca napcmosbix eod onpeAeJiHJi flp. Xyóepm KeccAep H ycTaHOBH JI B 10 M 3/eeK Ha OCHOBaHHH MHOrOJieTHHX HaÖJIIOAeHHH HHITIHJIBTPAUHH 0C3AK0B, a y rpyHTOBbix BOA HP- KapOAb yéeAA yCTaHOBHJI BGJIHMIIHy eCTeCTBCHHOrO AHHaMHMecKoro pecypca B 40 M 3/ceK, KaK ABHWYUJYIOCH MACTB nojiHoro 3anaca rpyHTOBbix BOA. 3RA BEJNMHHA xopomo COBNAAAET c YBEJIHHEHNEM pacxoAa, H3MepeHHoro B n0BepxH0CTHbix BOAOTOKAX B MAJIOBOAHOM NEPHOAE B BeHrpiiH. EcTecTBeHHbie AHHaMHMecKHe pecypcbi nAacmoebix eod ceroAHji eme MU He 3Haeivi. Mbi oueHHJiH doöbieaeMbie cmammecKue pecypcbi njiacTOBbix BOA c YNETOM ynpyrocTH njiacTOB Ha OCHOBamin craTimecKOíi OHCHKH njiacTOB, npuroAHbix AJIH nojiyMeHHH BOAW. B cjiyMae AaHHbix njiacTOB 7% 3anaCeHHblX B HHX BOA M0WH0 np0H3B0AHTb C riOMOIUbK) SHeprHH ynpyrocni rpyHTa. TaKHM 06pa30M cyMMy Bcex AOöbiBaeMbix CTaTHMecKHX pecypcoB MOJKHO oueHHTb B 490 KM 3, H3 KOToporo xojiOAHan BOAa cocTaBJineT npnMepHo 75 KM 3. Bonpoc doöbieaeMbix duHOMUtecKux pecypcoe BOA HBJIHCTCÍI HaHMeHee BbiHCHeHHbiM H N03T0MY Hanoojiee cnopHbiM. Mbi HCCJieAOBanH KOHAeHcauHOHHyk> BOAy, K>BEHHJIBHYIO BOAV, (J>occHJibHyio BOAV njiacTa, Kan B03MO>KHOCTH nonojiHeHiiH AI'HaMHMecKHx pecypcoB, H ycTaHOBHJIH B COOTBeTCTBHH C npe>KHHMH HCCJieAOBaHHÍIMH, HTO H3 HHX CMHTATBCÍI Hejib3H co 3HAMHTEIIBHBIM nonojiHeHHeM. TonbKO HH({)iiJibTpauHOHHaH BOAa MOweT o6ecnemiTb nonojiHeHHe. BejiHMHHy doöbieaeMbix duHOMUHecKUX epynmoebix eod lJp. KapOAb yőeAA ycTaHOBHJi B 40 M 3/ceK, a aBTop CTaTbH B 36 M 3/ceK. X(o6biBaeMyio KapcTOByro BOAV JJp. Xyöepm KeccAep onpeAejiHji B 10 M 3/ceK, a ABTOP oueHHJi B 20 M a/ceK, a NFLACTOBBIX BOA B 60 M 3/ceK, c Teiw MTO HE3HAMHTEJIBHAH NACTB 3TOH BOAH NHTAETCH y>Ke H3 AOöbiBaeMbix CTanmecKHx pecypcoB. 06mne cnocoöbi NHTAHIIH NOA3EMHBIX BOA HA EojibLUOtí HH3MeHH0CTH MOryT H3MeHÍITbCÍI B 3HaHHTeJlbHOÜ Mepe B 3aBHCHM0CTH OT MeCTHblX, HJIH OT perHOHajlbHblX reonorHMecKHX ycJiOBHíí. Unsere Erkenntnisse über den Vorrat Ungarns an untcrirdischcn Gewasscm Dr. J. Juhász Kandidat der technischen Wissenschaften Die Kenntnis der Wasservorráte ist eine grundlegende Vorbedingung ihrer Bewirtschaftung. Was unsere Vorráte an unterirdischen Gewássern betrifft, sind heute noch weder die statischen noch die dynamischen Vorkommen hinreichend erschlossen. Die Arten der unterirdischen Wasservorkommen könnten unter Berücksichtigung der in der Weltliteratur und in der auslándischen Praxis üblichen Nomenklatur wie folgt gruppiert werden : natürlicher statischer Vorrat ; unterirdischer Wasserkreislauf, der auf kurzfristige, saisonale, jáhrliche, mehrjáhrige und langfristige Vorgánge unterteilt werden kann ; natürlicher dynamischer Vorrat ; erschliessbarer statischer Vorrat, erschliessbarer dynamischer Vorrat. Von entscheidender Bedeutung für die Erfassung der Wasservorráte sind letztere zwei, doch können diese in der Regei nur über die natürlichen Vorráte erkannt werden. Der natürliche statische Wasservorrat wird seitens der verschiedenen Fachleute auf 25 000—100 000 km 3 geschátzt, wobei diese Schwankung im allgemeinen davon herrührt, ob die Thermalwásser in diese Schátzung einbezogen worden sind oder nicht. Die Untersuchung des natürlichen dynamischen Wasservorrats wurde, getrennt nach Wasserarten und natürlich nach hydrogeologischen Gebieten, erst im Laufe dieser Jahre mit grösserem Schwung in Angriff genommen. Der natürliche dynamische Vorrat an Karsttvasser wird seitens Dr. Kessler, H. anhand mehrjáhriger Untersuchung der Einsickerung von Niederschlágen mit 10 m 3/sec angegeben. Den dynamischen Grundwasservorrat hat Dr. Ubell, K. zu 40 m 3/sec ermittelt, u.zw. als den in Strömung befindlichen Teil des gesamten Grundwasservorrats. Dieser Wert zeigt eine gute Übereinstimmung mit dem Zuwachs der andauernden Niedrigwásser in den Gerinnen der Erdoberfláche auf dem ungarischen Staatsgebiet. Der natürlich dynamische Vorrat an Schichtenwássern ist derzeit noch unbekannt. Der erschliessbare statische Vorrat wurde dureh Wertung der wasserliefernden Schichten bei Berücksichtigung der Elastizitát der Schichten geschátzt. Im Falle der gegebenen Schichten können 7% des in den wasserführenden Schichten gespeicherten Wassers mit Hilfe der Energie der Schichtenelastizitát zu Tag gefördert werden. Somit ist der erschliessbare statische Gesamtvorrat auf etwa 490 km 3 zu schátzen, wobei der Kaltwasservorrat rd. 75 km 3 betrágt. Der erschliessbare dynamische Wasservorrat stellt die ungeklárteste und somit am meisten diskutierte Frage dar. Von den Möglichkeiten zur Ergánzung des dynamischen Wasservorrats wurden untersucht : das Kondensationswasser, das juvenile Wasser, das Schwitzwasser, das fossile Schichtenwasser und es wurde gleichlautend mit den früheren Forschungen festgestellt, das aus diesen Quellen mit einem nennenswerten Nachschub nicht zu rechnen ist. Lediglich das Infiltrationswasser kann eine erhebliche Ergánzung des verbrauchten Wassers herbeiführen. Der erschliessbare dynamische Grundwasservorrat wurde seitens Dr. Ubell, K. auf 40 m 3/sec, vom Verfasser auf 36 m 3/sec geschátzt. Der erschliessbare Karst wasservorrat wird von Dr. Kessler, H. auf 10 m 3/sec, vom Verfasser hingegen mit 20 m 3/sec angesetzt. Der erschliessbare Vorrat an Schichtenwássern beláuft sich nach dem Verfasser auf etwa 60 m 3/sec, mit der Bemerkung, dass ein unwesentlicher Bruchteil davon eventuell schon dureh den erschliessbaren statischen Vorrat gespeist wird. Auf dem Gebiet der Alföld können die allgemeinen Erganzungsarten dureh örtliche oder régiónál wirkende geologische Verháltnisse starke Veránderungen erleiden. Műszaki Értelmező Szótár, 20. kötet. (Vízgépek, belső égésű motorok) Szerkesztette: dr. Varga József, a műsz. tud. doktora. Terra, Budapest, 1962 (138 oldal). A négynyelvű (magyar — német—angol — orosz) műszaki értelmező szótárak sorozatának legújabb kötete a gépészmérnökökön kívül a vízzel kapcsolatban álló mérnökök munkájának is fontos segítője. A műszaki értelmező szótár — a fordítási igények kielégítése mellett — úttörő jelentőségű munka, amely a műszaki terminológia tisztázása és fejlesztése terén több évtized elmaradásait és hiányait is pótolni hivatott. A magyar műszaki szóhasználat egyes területeken viszonylag gyorsan alakult ki, a műszaki igényeknek megfelelően az új műszavak és kifejezések gombamódra szaporodtak. Gyakran ugyanannak a fogalomnak a megjelölésére egymástól függetlenül több műszó terjedt el ; jók, rosszak egyaránt. Érdeme a műszaki értelmező szótárnak, hogy az értelemzavaró és nyelvrontó tényezőket az egységes műszaki terminológia összefoglalásával és részben megalkotásával kiküszöbölni kívánja. A 20. kötet a gépészet két fontos területét : a vízgépeket (szivattyúkat, vízturbinákat), illetve a belső égésű motorokat tárgyalja, két külön részben. Az értelmezések a legfontosabb géptípusokra, azok főbb alkatrészeire, tervezésére, működésére és ellenőrző mérésére vonatkoznak. A Vízgépek c. rész az alapfogalmak tekintetében kiegészíti a Műszaki Értelmező Szótár 6. sz. (Vízerőművek és víziutak) kötetének idevágó anyagát. Vágás István