Bél Mátyás: Heves megye ismertetése 1730–1735 - A Heves Megyei Levéltár forráskiadványai 8. (Eger, 2001)
ÁLTALÁNOS RÉSZ - I. szakasz Természetrajz - A vármegye fekvéséről, természeti adottságairól
complectitur], relinquit Kis Talyán 2 7 Borsodiensi sinistris, suumque post reddit vicum Maklar, dum enim in quatuor divisus ramos medium quasi insula complectitur. Inde ad Abony properat vicum itidem Hevesiensem, infra pariter Hevesienses vicos duos a dextris Tárkány, Farmos a sinistris interfluit, atque ibi ad Poroszló Hevesiensem pervenit, Lövő praedio a sinistris Borsodiensibus in ramum Tibisci, quem parvum Tibiscum vocant, immergitur. Scatet pisciculis saxatilibus, trutis, quoad in montibus est nam et piscina trutarum episcopales penes Tarkany conservat, deinde pollet cobiis, allurnis 2 8 et circa Abony mustelis, menyhal, saxatilibus. [Cancris magna dat emolumenta.] 6. (10.) In eum influit rivulus Sixo, qui ex montibus supra Szűcs ortus et penes Bocs atque Bátor ad Baktam vicum perveniens praedia Kocs, Szalok, Demjénd, Kerecsend et Sixo interfluit, indeque nomen adeptus variis mox titulis a loco fluxus induit, atque ubi intervallum inter Abony et Dormand transit, infra Abony [ad Formos] Agriae communicatur. Is tametsi exiguo tantum alveolo est [tamen vere nivibus, mense Julio pluviis adeo accrescit...] tamen anno 1730. mense Julio tantopere intumuit, ut eques unus trajicere eum volens, dum curru agresti, qui tunc plane iliac transibat, se equo desiliens applicasset, et currus casu quo nescio subverteretur, ex eodem curru in rivum deturbatus in eodem rivo perierit. [Csuzárka agger] 7. (11.) Nobilis praeterea agger est qui hac eadem regione visitur. Is ex Tibisco supra vicum Csege egreditur, pergitque per oram Borsodiensem usque ad Agriam rivum, eo infra Abony intersectus obliquo opere supra Dormand penes rivulum Szixo procurrit, [obliquo tractu supra Dormandum inflexus meat juxta rivum Sixo,] et ubi abinde flexus ad fluvium Tornam pervenit accepto ejus alveo ad vicum Kaly totum rivum usque ad Sadany depressa fossa devehit, [dum alte assurgens évadit ex alveo. Ramum crederes per amnem Torna erumpentem. Nam, ut ibi notatum, ita hie jixta sequitur parvo intervallo disjunctus. Pergit autem eo meatu versus Tarna usque ad viculum Sadány alveo in meridiem defluente] atque post rursus emergens fluvio in meridiem effluente ipse in occasum vertit, vicumque attingens Arokszálás nomen ei imputat, indeque productus ad vicum Csán nescio, qua solo aequatus antiquitate ultra nunc disperit, nunc iterum erigitur. Fabula est quae a vulgo circumfertur aggerem hunc a quodam Csers rege seu regina depressis fossis egestum, et a Tibisco usque ad Danubium ductum propterea fuisse, ut derivato flumine ex illo in hunc celerior esset aditus. Quo circa et usque hue opus id ab accolis Cserszarka, fossa Cserszii vocatur. Patet quidem operis antiqua perennitas. Nam non tantum aggeri binas passim alto fossa orgiam, mox plus, mox minus profunda continue subjicitur, sed etiam a Tibisco, loco, ut diximus exit, estque prope Danubium supra Demsöd pagum caverna, quae aquam ducens in flumen cum eadem hac Cserszii fossa creditur olim conjuncta fuisse, et postea vetustate temporum ab eadem ob aequata solo intervalla separata earn, qua adhuc 2 7 Akár népetimológia is lehetne: „kis talján". 2 8 Helyesen: alburnis. 52
