Bél Mátyás: Heves megye ismertetése 1730–1735 - A Heves Megyei Levéltár forráskiadványai 8. (Eger, 2001)

KÜLÖNÖS RÉSZ - I. szakasz A járásokról - I. rész Heves vármegye felosztásáról - Eger

3. §. Hoc rerum statu hacve decorata accessione arx nostra sensim usque ad Belae IV tempóra sive aucta, sive conservata est, sed ubi ad hujus Regis infaustam aetatem pervenerat, pari infortunio, ut aliae regni urbes, immo ante reliquas fere omnes Tartarorum subiit tyrannidem. Diffusa namque per Hungáriám gens teterrima cuncta igne ferroque vastabat. In his Agria (Confer Bonfinii Liber VIII. Decas II. folio 295.) praecipue posteaquam expugnata ab ipsis est incensa atque diruta, in deplorabilem incidit vastationem. Bene ea tempestate, dum incensa esset, Benedictus antistes Varadiensis ad regem cum copiis arcessitus properabat. Is ubi percepit Agriam in flammas datam, tempusque esse, ut eidem succurreret, secus prorsus subversum iri, illico eo divertit, plenusque spe et fiducia, fore ut hos, qui Agriam depraedarentur, non minus, quam quos paulo ante prostraverat, sit discussurus, sed illi justo pauciores, quum nec contra niti, nec fuga jam possent elabi, simulant quidem se fugituros, sed illico tamen subsistunt, repletis et fartis indusiis, ea hominum, seu militum similitudine in equos collocant, ipsique in planitie antistitem praestolantes simulacra ilia militum in pedem montis proximi submittunt et quamprimum certamen se cum Hungaris instituere conspexerint, illico ut sensim producta simulata hac acie auxilio se ipsis venire ostendant, praecipiunt, interea Hungari adsunt, utrinque magno furore concurritur et utrinque acriter pugnant, sed Tartari fugam simulantes versus montem, in quo frandes suas habebant, se proripunt et ubi eis straminei illi milites appropinquarunt, se eisdem a tergo jungunt, reducibusque similes in persequentes se nostras convertuntur. Erat eo certamine cum antistite vix fortis et alacris Bochus nomine, qui ubi hos majori numero reverti vidit, insidias esse ratus fugae se cum suis mandat. Illi pone promovent, tergisque nostrorum inhaerentes caedunt, prostrant, transfigunt, parumque affuit, quin antistes ipse in manus saevientium incurrerit. 4. §. Caeterum sic igni foedata arx Agriensis, mansit diu sine incolis in ruina. Nam etsi anno tertio post sui combustionem a Tartarorum furore et incursionibus liberata est et deinde egressis e regno barbaris sexennii spatio extra belli furias reparari aliquantisper potuerit, tamen rursus orto Cumanorum bello ab his sive impedita, sive deleta toto tempore Ladislai tertii, Andreae item III in complures annos saeculi quarti, sine cultu in foedo squallore mansit. Sed postea sensim affulgente regno meliorum temporum luce instauratisque antistibus in dies et Agria restaurari, melioremque faciem recipere coepit. Praesertim quum Carolo I., Ludovico I et Sigismundo regnantibus arma procul ab his oris gerentur, nihil oberat, quin alta in requie vires turbis parare potuerit et pace de bello cogitare. Quemadmodum vero postea sub Mathia, Vladislao, Ludovico et Ferdinando, 148