A Győri Püspökség Körlevelei, 1873

2

ea sit humanae imbecillitatis conditio, ut in agro Dominico, cujus cultura commissa Episcopo est, sensim vepres et spinae ac noxiae inutilesque herbae succrescant, certe nisi ad eas amputandas cultor crebro redeat, ille ipse nitor vigiliis ejus laboribusque jam partus progressu temporis deflorescat...(Ita Benedictus XIY. in prae- laudata Constitutione §. 8.)

De hac Visitationis necessitate vel saltem eximia ejus utilitate convicti erant etiam Reges nostri Apostoliéi ac Patriae nostrae Status ac Ordines, qui Episcopos et missos per eos Visitatores in salutari hoc labore non tantum non impediverunt, verum foverunt quoque , imo ad perficiendam Visitationem etiam monitis suis animarunt. Ecce articulo 10 : 1557. haec habentur : „Ecclesiis libertates, immunitates et privilegia observentur. In eisdem negotiis Spiritualibus et Ecclesiasticis hoc etiam imprimis justum et necessarium esse videtur, ut sicuti privilegia et libertates omnium Regnicolarum observari et inviolata esse debeant, ita etiam libertates et immunitates privilegiaque Ecclesiastica ab omnibus inviolabiliter observentur, ut Domini Praelati et reliquae ecclesiasticae personae officio suo commodius et liberius incumbere valeant. Signanter autem Visitatores, Arch i-Diaconi, Vice-A.rchi-I)iaconi aut eorum substituti in visitandis Ecclesiis et Dioecesibus progredientes libere ubique admittantur, \it suum officium exercere cum omni facultate et jurisdictione ecclesiastica . . . possint et valeant sine impedimento per patronos locorum seu quoslibet alios praestando: et ne prohibeantur inquirere et punire vitia

........“ Articulo

au

tem 41:1559. „Statutum est, ut Domini Praelati Archi-Diaconos suos ad Visitationes peragendas emittant.“

Spiritui itaque legislationis tum ecclesiasticae tum civilis conformiter egerunt Praesules hujus Dioecesis Jaurinensis, qui postquam Dioecesim suam paterne visitassent, eam canonice etiam visitare desiderarunt, imo effective vel ipsi visitaverunt , vel indicta Generali Visitatione per Visitatores , Archi-Diaconos vel Vice- Archi-Diaconos visitari fecerunt, sicut hoc Archiva tum Dioecesana tum Parochialia testantur. Nulli quidem diffitemur Visitationem hanc ab aliquo tempore passim propter novercantia adjuncta intermissam fuisse et fructus ex idmodi Visitatione provenire solitos alio modo fuisse quaesitos et obtentos, prout nempe emergentes indigentiae varios procedendi modos indigitarunt; quam equidem praxim perstringere temerarium foret. Ast aeque certum esse credimus a praescripta ordinaria Visitationis ratione non esse recedendum, quando adjunctis non prohibemur.

Nec Nos ignoramus, hoc namque communiter objicitur, quod inter moderna adjuncta, mutata nempe Patronorum ad suos quondam subditos correlatione, inrpo- sitisque incolis Regni novis tributis aliisque oneribus, e Visitatione non semper ii sperari possint fructus, quos inter alias circumstantias certo exspectare licuisset. Caeterum meminerimus, nos fructibus bene multis contentos esse debere, ubi omnes fructus obtinere non est in nostra potestate. Statum Ecclesiae ac Scholae cognoscere; res omnes ac jura Ecclesiae, Beneficii ac Scholae, sicut ea nunc vigent, consignare; defectus omnes detegere, ut opportuna malo opponi queant remedia; abusus tollere, — haec inquam et similia alia obtinere certe non erit sterilis sine fructu labor.

Nos igitur postquam charam nobis Dioecesim Jaurinensem paterne totam