DRŽAVNOGA PRAVA (ZAGREB, 1910.)

Strana - 41

41 vladaru krunu na glavu, nije tim krunidba dobila nikoji drugi karakter. Biskup je bio najugledniji gospodin

102

) u gradu, pa su mu stoga tu časnu službu drugi priuštili. Pravno se je vazda uzimalo, da car kruni sam, bilo sebe, bilo svog suvladara, ženu ili nasljednika. Patrijarka se je smatrao samo izvršiocem careve odluke. Kako je nekoč bilo irelevantno sa gledišta pravnoga, ko podaje novom vladaru grimiz, tako je to isto bilo kašnje sa krunom. Primanje krune na glavu značilo je, da dotičnik vanjskim načinom očituje odluku, da prima imperij. Imperator se je i nakon vremena, što je postalo običajem, da ga kruni patrijarka, mogao i sam kruniti, kako je to faktično i učinio Nikephor Bryennios^) i drugi

194

). Da kruna sama baš nije bila osobitoga znamenovanja, dokazuje nam primjer cara Nikepliora Phokasa, koji je smatrao dovoljnim vanjskim znakom nastupa svoga vladanja, da obuće grimizne cipele, koje nije smio nositi nitko osim cara. OD μήν δέ έφόρεσεν στέμμα ή αλ

λην τινά βασίλειον εσθήτα, εί μη μόνον τα υποδήματα έναλλαξας ροοσεα, ήτοι κόκκινα.

195

) 192

) Sickel: 1. c. ρ. 518. 10a

) Anna Comnena I. 4. (Ed. Bon. ρ. 23) Νικηφόρου τοΰ Βρυεννίου ... το διά

δημα έαυτώ περιθεμένου καί βασιλέα Τωμαίων άνακηρύττοντος. Ιί)4

) Zonaras lib. XVII. cap. V. ρ. 105. (Ed. Teubneriana) za Bardasa Skierosa: ταινία τε βασιλείω την κεφαλήν άναδεϊται καί φοινικοΐς πεδίλοις τους πόδας οποδεΐται: Druge primjere vidi: Sickel: 1. c. ρ. 553. op. 94. Podrobni obred krunisanja daje nam Konstantin Porphyrogenet : de ceremoniis aulae byzantinae, I. cap. XXXVIII. (Patrol. p. 435, Ed. Bon. 113.). 195

) Mnoge ostale primjere, da su grimizne cipele smatrane dovoljnim znakom vladarskoga nastupa vidi kod Sickel-a: 1. c. p. 554. op. 95. — Liudprand: Autapo dosis lib. IH. c. 35 nam, pripovjeda kako je carica Jelena dobila carsku cipelu. ,,Judicatum denique a populo communique decretum est Consilio, ut quia tantae di-

gnitatis erat, et lencolenon, id est alba brachia, Helenam filiam suam imperiali dignitatc copularat, rubricatarum pellium caligis, ut isthic imperaiorum moris est, utereiur. — Ο raznim krunama (Aleksij okrunio Isaka Uao drugog cara, ali različnom krunom od svoje) i cipelama kralja i porodice njegove sr. Anna Comnena III. 4, Nr

/.ηφόρον καί τον Ίσα

άκιον δέ πρώτον τών αδελφών κατά χρόνον όντα . . . ό βασιλειος Αλέξιος από τε τοΰ σε

βαστού καί τοΰ αυτοκράτορας σόνθετον όνομα τάδελφώ εφηρμόσατο, οιονεί δεύτερον βα

σιλέα πεποιηκώς. ου μήν άλλα καί στέμμασιν . . . στεφανοΰσ^αι προσέταττε τόν τε σεβασ

τοκράτορα καί τον καίσαρα, κατά πολύ, διαφέρουσί τ^ πολυτέλεια τοΰ διαδή

ματος, ώ αυτός έστεφάνωτο. Alexij dade dakle okruniti Nikefora i Isaka, ali se njihove krune u mnogom razlikovaše od pravoga carskoga vjenča, kog je sam nosio. — Dalje nam pripovjeda lijepa Komnenka, kako je Konstantin Porphyrogenet (sin carice Marije), kad je otjeran njegov otac Mihajlo Dukas, morao svući grimizne cipele i obući obične crne (τα έρυ9·εά μεν άπεδόοατο πέδιλα, τά δέ κοινά καί μέλαινα υπεδύσατο). — Car pisac Konstantin podučava sina svoga Romana (de admin. imp. c. 13) ovako: „znaj da su sjeverni narodi lakomi za blagom i bogatstvom, da nečedno sve mole i traže. Za to, kad bi tražili od tebe carska odijela, krune ili stole (Ικ τών βασιλείων εσθ-ήτων, ή στεμμάτων, ή στολών), kako to često biva (οία πολλά συμβαίνει), za na

vodne zasluge svoje, valja ovaki zahtjev mudro odbiti izgovorom, da se ovaka sveta odijela čuvaju u hramu, i samo kod službe gospodnje upotrebljuju". Sr. takodjer Ipolyi: A magyar szent korona, p. 3 i si,