ARHIVSKI VJESNIK 21-22. (ZAGREB, 1978-1979.)

Strana - 421

slušnom i neurednom seljaku, pa je često gospodar sebi dopustio i takve postupke nad kmetom koje su zakoniti organi Republike smatrali zloupotrebom. Tužbom su Trpanjci uspjeli zaštititi svoje stanove od samovolje vlasnika kuća u kojima su stanovali. U ribarske obveze uveden je određen red, a oslobođeni su svih obveza u vrijeme ljetnog ribolova, kada su im upravo Gundulićeva zanovijetanja najteže padala. Trpanjci su odranije pokazivali interes za trgovinu, budući da su svojim ribarskim leutima posjećivali talijanske obale, prevozili tamo slanu ribu, a vraćali se s teretom razne manufakturne robe namijenjene trgovini.

75 Tom presudom uspjelo im je otkloniti smetnje koje im je zemaljski gospodar činio u trgovanju. Uspjeli su također da je Gundulić dužan sve njihove obveze koje plaćaju u vinu utanačiti pismenim ugovorom. Jasnim i preciznim pravorijekom u vezi sa službom tužitelji su uspjeli da se zaštite od budućih zloupotreba, a tuženi je, pred drugostepenim organom uspio da otkupnu cijenu službe od 90 groša, koliko je procijenio prvostepeni organ, povisi na 3 dukata. Porob je tužiteljima najteže padao. I tu su se uspjeli zaštiti od samovolje Gundulića i ako je njihov zahtjev išao za još većom zaštitom. Pravilnik kojim je ovaj spor razriješen temeljen je na običajnom pravu poluotoka Pelješca. Judikatura je također bila izvor prava što su članovi Vijeća umoljenih imali na umu donoseći konačnu odluku u parnici Gundulića i Trpanjaca. Veličina Dubrovnika jest u tome da su nosioci vlasti uvijek uspijevali održavati ravnotežu, usklađivati interese države i njezinih podanika. Kako su to radili, vidimo i na primjeru ove parnice iz 1741. godine. 78 Odlukom Senata od 19. VI 1674. slana riba namijenjena izvozu može se krcati, osim u Dubrovniku, jedino još u Trpnju. K. Vojnović, Carinski sustav Dubrovačke Republike, Rad JAZU, Zagreb, 1896, str. 126. RIASSUNTO I RAPPORTI COLONICI SULLA PENISOLA DI PELJEŠAC (SABIONCELLO) ALLA LUCE DI UN PROCESSO DAL 1741. Nell'introduzione si parla degli rapporti agrari a Dubrovnik e come si regolavano gli stessi, poi dei rapporti terieri e proprietari nelle colonie di Trpanj (1344—1856) e finalmente e descritto il procedimento e la soluzione finale in questo contrasto. E' stato elleto un Consiglio di tree senatori i quali, dopo il procedimento fatto, hanno risolto le questioni disputabili creando un regolamento speciale di 11 articoli. Come un organo di seconda istanza il Consiglio discuteva di questo regolamento. II regolamento stabiliva i rapporti dell'abitazione, in particolare l'eredità del diritto di abitare nelle case colonistiche in possesso dell' accusato. I pescatori sono stati obligati di fornire la pesce a Gundulić il quale doveva pagare la stessa secondo i prezzi locali. E' stato proibito al1'accusato di disturbare i servi nel loro commercio mentre il loro servizio è stato limitato in due mesi soli con una possibilità di ricuperarsi pagando una certa somma. Per completare meglio l'imagine di questi rapporti si parla ancora di due processi da quel tempo fra le Stesse parti. 421