ARHIVSKI VJESNIK 9. (ZAGREB, 1967.)
Strana - 240
Zbog toga je interesantno da se u kratkim crtama upoznamo sa osnovnim pojmovima o prirodi zvuka, principima snimanja zvuka, uzrocima oštećivanja, te načinu čuvanja i zaštite zvučnih dokumenata. Pojam o prirodi zvuka Zvuk je ustvari valovito titranje čestica zraka (ili neke druge sredine), koje proizvodi neki izvor zvuka. Zvučni val sastoji se od zgušćenih ili razrijeđenih čestica zraka ili druge materije, koji se periodički ponavlja u određenim razmacima vremena. Razmak između dvije zgusnute ili dvije razrijeđene periode je duljina vala (valna duljina). Brzina rasprostiranja zvuka u zraku iznosi približno 332 metra u sekundi. Zvuk izaziva mehaničko titranje sredine u kojoj se širi. Ovakvo valovito kretanje mehanički djeluje na ljudsko uho, pa čovjek »čuje« neki određeni zvuk. Izvor zvuka može dati, zavisno o osobinama i uvjetima u kojima se nalazi, veći ili manji broj titraj a. Što je broj titraj a u jedinici vremena veći, dobij a se viši ton zvuka. Između brzine rasprostiranja zvuka (v), broja titraja (n) i valne dužine (1) postoji slijedeći odnos: n Prema tome što je veći broj titräja (n), to je kraća valna dužina (1), jer je brzina zvuka (v) praktički konstantna. Ljudsko uho, zavisno o individualnim osobinama može osjetiti (čuti) zvukove od 15 Hz 2 do 16.000 Hz, a najbolje od 1000—2000 Hz. Principi snimanja zvuka Snimanje zvuka vrši se na tri načina: 1. mehanografički, 2. optičko-fotografski i 3. magnetski. Mehanografički i magnetski način mnogo su rašireniji od optičko-fotografskog. Prvi je poznat u širokoj primjeni po gramofonskim pločama, a treći po svom snimanju velikih mogućnosti na vrpcu ili žicu. Mehanografičko snimanje. Kako se mehaničkim putem može snimati i reproducirati zvuk, pokazao je 1877. god. T. A. Edison na fonografu (vidi sliku 1). Valovi zvuka ulaze kroz lijevak L, zatitraju membranu (m) i ona zatitra oštar šiljak. Pred tim šiljkom okreće se valjak (V) premazan debelim slojem voska i stearina i pomiče se kao vijak tako, da šiljak urezuje na valjku spirale. Kako šiljak uslijed titranja membrane i sam titra, urezuje on na tim spiralama udubine. Tako su svi zvukovi zabilježeni na toj spirali. Nakon toga se vosak očvrsne, a valjak se pusti da se ponovo okreće istom brzinom. Šiljak izvodi iste pokrete, koji se onda prenose na membranu, a sa membrane na zrak. Fonograf tako daje iste zvukove, kao što su bili oni koji su snimljeni. 2 Broj titraja u sekundi zove se frekvencija. Kao jedinica uzima se frekvencija sa jednim titrajem u sekundi, a nazvana je po fizičaru Hertzu, skraćeno 1 Hz.
