ARHIVSKI VJESNIK 2. (ZAGREB, 1959.)
Strana - 64
Lenjin da podupire komuniste, antanta socijaliste. Talijani, Bugari, Rusi, Poljaci i Jugoslaveni ustrojili su svoje komunističke partije. U svim tim jezicima oglasu je se plakatima i poziva se narod na borbu protiv imperijalizmu u cijelom svijetu, o ujedinjenju svih radnika i t. d. Oglasi Jugoslavena pisani su latinicom i ćirilicom. Napadaju u istima i Njegovo Veličanstvo regenta Aleksandra, te ga nazivaju narodnim razbojnikom. »Jugoslavenska komunistička partija« ureduje u Rakoczi utcza broj 24. I. kat. — Postoji odbor 12-torice. Među njima neki Matuzović i Savo Mirković. Glavna svrha toga odbora je prenositi komunizam u Jugoslaviju te upotrebljavaju sve da im pođe za rukom. Mađari da govore mnogo o Radiću, o njegovim sjajnim idejama, da se odcjepe Hrvati od Srba i Slovenaca, da se sjedine sa Mađarima u jednu republiku; o uapšenju Radića pisale su mađarske novine cijele članke. Svakim danom očekuju revoluciju u Jugoslaviji. Talijanski odbor radi na tome da se prenese preko Jugoslavije komunizam najprije u Trst, a onda u Italiju. Cesi su jedini koji izbjegavaju komunizam i neće da ustroje komunističku partiju. Jedan puk austrijskih boljševika stigao je 3. aprila u Peštu te se stavio na raspolaganje komunista. Povjerenik za narodnu obranu Pogany osuđen je od komunista, te je streljan na 3. aprila. , Rad je u Pešti u svakom pogledu uzoran, no preti glad. U kavanama Se ništa ne dobije, već samo supa. — Bogataši počinjavaju dnevno samoubijstvo. Bosanaca, najviše Muslimana imade oko 3 bataljuna, te izjavljuju da neće kući, pošto im se neda srpske šajkaće nositi. Seljaci da su vrlo nezadovoljni. Komunisti rekviriraju, te plaćaju n. pr. za jednu svinju samo 25-30 K. U najskorije vrijeme da će Mađari pomoću aeroplana doći u naše krajeve, te novinama i letcima komunizam raširi vati. Izgradnju ovih aeroplana sa svim sredstvima požuruju. Mađari, da s nama na svaki način računaju, a »Jugoslavenska komunistička partija« ih u tom radu svim silama podupire. Po izvještaju expertnog agenta u Međumurju kao i po izvještaju mađarskih novina dezertirali su sa međumurske fronte 6 srpskih vojnika u Mađarsku, te su se kod Komande Crvene Garde u Kapošvaru na raspolaganje iste stavili. Gornje čast mi je staviti na znanje. DAZgb PrZV 6-141175-3179-3177-1919. Napomena: Pri Mađarskoj komunističkoj partiji formirale su se, odmah na početku Revolucije 1919. komunističke frakcije ostalih nacija, pa tako i Jugoslavenska komunistička frakcija, koja je nastala od komunista i socijaldemokrata, mahom povratnika iz Rusije. Predsjednik Frakcije bio je komunista Ivan Matuzović, lični prijatelj Bele Kuna, učesnik i u Oktobarskoj revoluciji. Kasnije se isticao lijevim stavom u CK KPJ u Beču. — 64 —
