Ciszterci rendi katolikus gimnázium, Baja, 1883
20 mur. Graecorum sernio suavitatcm et gratiam, 1) Romanus potentiam redolet et gravitatem et proprietatem ; circumspicit et aestimat et praebet aestimanduin j 2) sibi constantissiinus, qui lente piocedat et in iungendo et in derivando tardus niinium sit. 3) At hoc eodcm inducta transferendi verba et circumscribendi necessitas, quae prima ornatus origo est naturali artifício. Habét quandam definitain verba (t sententias iungendi rationem, ingenio maxime convenientem, quandam rigidae pompae gravitatem, quae vim in brevitate et potontia ter.et, sed et a natura numerum, quo in aures facile insinunt. Ex his et aliquibus testimoniis signaturi eorum eloquentiain, qui factis potius freti, quam dictis 4) laudcin comparandam esse duxerint, nihil fere plus naturali suadendi facultate aestimamus. Quae tainen in igenio, sermone, libertate et loquendi usu deposita habuit futurae laudis principia. Grandis erat verbis, compressione rerum brevis — non inepte forsitan his Ciceronis s) de Graecorum oratione in nostram utimur; — tantum ut res apte proponatur, nihil ad formám respicientes. Loquebantur, quantum necessitas postulavit, simpliciter rem tradentes, vehementia in contentionibus exeitati et exeitantes ; tractantibus vero brevi probatione quum narationis locus non esset, et sententiis res dirimebatur. II. Praecipuum quidem, non tamen unicum hoc est, quod antiquissimís indc reipublicae temporibus in usu esse coepit. Quintiliano 6) doceniur fuisse materias ad solam compositas ostentationem, ut laudes deorum, Capitolini Jovis potissinium, quas prima tempóra tulerunt. Quae quum consuetudinis cum Graecis certa vestigia deprehendi non possint, tamen ut cultus trium in Capitolio deorum, Graecis originem debere videntur. 7) Inductus enim ab his mos vigebat íestis diebus, quos ludi sollennes et certamina corporis et ingenii celeberrima praebebant, in concionibus (jtavtjyvQsis) laudes (loyoi naviqyvQMol) et grates dignas divum celebrandi et herouin et maiorum et quaudoque unius alteriusve civitatis, quibuscum frequentissime iuncta est de summa rerum totius nationis deliberatio. 8) Cuius generis orationes dignitate et maiestate accomodata loco et auditorum frequentiae ex omni gente collectae praecipue excelluerunt. Laus igitur deliberationi coniuncta consilio permovendi ad aliquem finem, qui omnium interesset, suberat. Occidente autem, quod omnium studia permeavit, benignissimo libertatis lumine, rerum mutatio et hoc genus obnoxium alii fortunae reddidit. Seposita enim dcliberatione totum in laudibus deorum, quorum sollennia agebantur, in adhortandis certaturis, extollcndis autem victoribus versatum plus carminis ad l) -Quintil. IX. 4. — 2) Seneca: Consolatio ad Polyb. 21.— 3) Quintil. VIII. 3. 30. VIII. 6. 3. - *) Liv. X. 24. — 5) Cic. Brut. 7. — 6) Quintil III. 7. 3. — 7) Preller : Rom. Mythol. I. 2. 3. — 8) Dionys. Haüc. Rliet. I. 7.
