Ciszterci rendi katolikus gimnázium, Baja, 1883

2. §. Dicendi origines quae Romae deprehendantur incerta monumentorum antiquitale. I. Quemadmodum Orientis. neque priscum Romae régimén, quo publica vita, eloquentiae mater, instituatur, habuit. Communitate quidem huic non natura, sicut familiae, sed praevio omnium consensu rex, sive dictator, sive magister populi praeest, qui eandem in cives, inter se aequales, quam paterfamilias in suos potestatem obtinet. Illius est auspicia publica peragere; solus habét ius loquendi publice; ad eum impérium pacis bellique, iudicium et poena spectat. Etsi autem dominatus non absque modo erat, quum neque leges sine comitiorum consensu ferrentur, quaevis vero ab iis declinatio non invitis senatu populoque fieret : non est tamen mirandum, si publice dicendi vestigia pauca tantum in dura agrestique ea hominum condicione invenimus. Et populi et'patrurn auctoritas quum consuleretur, non simplici sollennium verboruni responso plus aestimatur suadenti vei dissuadenti. Regis in senatu praesidis, in bello ducis et super sellam curulem iudicis non voce, auctoritate magis res diriguntur et „raptus in ius ad regem,"

1) „Concilio populo advocato"

2) et similia tunc primum dicendi occasiones possunt haberi, si quae partes regiae potestatis aliis coníerentur, qui regio in iis mandato utantur. Duumviri secundum legem creantur, qui perduellionem iudicent; auspicia publice declarantur frequentissima, quum nihil belli domique nisi auspicato gereretur, neque concilia populi,exercitus vocati, summa rerum, nisi aves admisissent, dirimerentur. Maior autem his omnibus copia contigit dicendi publice iis, qui ad vicinos populos, ut bellum indicerent, foedus icerent, renovarer.t, sunt legati. Ex bellis enim bella, quo latius imperio terrae paterent, serebantur. Oratoris nomine et diu postea appellantur ab oratione, quam, qui commodissime caul) Liv. I. 26. — 2) Ibidem.