Scriptores Ordinis S. Benedicti qui 1750-1880
constat luculentius, quantum abhorruerit a scholasticorum gerris et nugis, quae in spem futurae oblivionis perdiscuntur." Quae egerat Gerbertus, Stephanus Rautenstrauch, Abbas eruditissimus Braunaviensis, in Austriam transtulit. Is 1774 novam theologiae docendae viam proposuit, quae assensione episcoporum et Mariae Theresiae imperatricis comprobata est. Itaque studia theologica ita instituebantur, ut disciplina dogmatica et morális, quae ex sacris litteris et scriptis s. Patrum adhibita hermeneutica et patrologia haurienda esset, deinde ius canonicum cum generale tum singulare, tum theologia controversa, postremo pastoralis traderentur. Theologia pastorali institutiones orationes sacras habendi, s. sacramenta administrandi, sacras ceremonias rite perficiendi, ratio pie vivendi continerentur. His tamquam disciplinae adiutrices adiungerentur Studium Graecae et orientalium linguarum atque história ecclesiae et litterarum theologicarum 1). Haec Rautenstrauchii ratio, quae leviter mutata etiam nostris temporibus studiis theologicis in Austria fundamentum est, in omnibus ordinis scholis, quae erant in imperio Austriaco , inducta est moxque in singulis partibus complures ordinis sodales doctrinae fama nobilitati sunt. Sed tamen ad hanc instaurationem nova quaedam accesserunt, quae, quominus studia theologica laetiora caperent incrementa, obstabant. Neque vero haec in Rautenstrauchii consiliis erant. Qui vir doctus, quo auctore disciplina pastoralis inducta est, quamquam temporum moribus tenebatur et summae imperii potestati favebat, tamen nihil nisi id contendit, ut Studium theologiae in Austria cresceret et floreret. Tum vero, cum tot monasteria obpressa et in iis, quae supererant, sodalium numerus adeo deminutus esset, ut officiis muneris ecclesiastici obeundis vix pares essent, cum monasteria magnis sumptibus et iacturis propter bella cum Franco-Gallis gesta exhausta, academia Salisburgensis abolita, ecclesia catholica ab imperio regeretur ac gubernaretur, fieri non potuit, ut studia theologica a sodalibus et ordinis s. Benedicti et cleri universi ea, qua oportebat, cura colerentur. Nostra tandem tempóra, ut in aliis, in his quoque rebus sunt meliora. Quamvis tempóra fuerint tam adversa, haud pauci scriptores operibus suis bene meríti sunt. Tractabant disciplinas theologicas : Martinus Gerbert de Hornau 2) eiusque sodales, Firtanus Linder et Aemilianus Ussermann, uterque studiis linguarum clarissimus 3) ; Andreas Oberleitner Scotensis, linguarum orientalium investigator; *) Werner, Geschichte der kath. Theologie. 2) Werner 1. c. 3) De operibus monachorum in hac parte enumeratorum cf. scriptores i. II.
