Püspöki jelentések a Magyar Szent Korona Országainak Egyházmegyéiről 1600–1850

dum maioris momenti in Hungaria habet suum hospitale. Incipiente Maria Theresia, perficiente Josepho II. instituta caritativa apud nos mutant suum characterem usque adhuc ecclesiasticum cum charactere laico. Considerata religione habitatorum hospitalium S. Sedes semper monebat episcopos, ne catholicos mixtim cum protestantibus uno eodemque loco commorari paterentur. Exeunte saec, 18, et perdurante saec. 19. incipiunt in Hungaria paulatim nosocomia fundari, et quidem saepissime sub administratione fratrum misericordiae et sororum S. Vincentii. In nosocomiis erant etiam lecti fundati, v. gr. pro peregrinantibus, sacerdotibus. Praeter hospitalia adhuc multa instituta caritativa et fundationes characteris ecclesiastici in singulis dioecesibus exsistebant, maxime pro convertitis, pro liberis e mixtis matrimoniis ortis, pro orphanis, studiosis pauperibus et puellis educandis. Montes pietatis in Hungaria ignoti fuerunt, supplebant eos pro unaquaque dioecesi cassa capitularis fundationum et munificentia praelatorum. Tractata exsecutione Conc. Tridentini respectu episcoporum, inspiciamus res ad clerum pertinentes, et quidem primo loco capitula. In Hungaria multo pauciora capitula fuerunt, quam in regnis occidentalibus et australibus, et in capitulis nostris numerus beneficiatorum minor erat, quam in supramemoratis capitulis externis. Generaliter unumquodque capitulum apud nos quattuor dignitates habebat et 1—2 capellanos capitulares. Defuit igitur magnus numerus clericorum minoris beneficii. In Hungaria dissensio tarn notabilis inter capitulares et episcopum non fuit, uti in regnis occidentalibus. — Duae obligationes principales canonicorum sunt missa conventualis et officium divinum, Missam conventualem canonici nostri generatim per capellanos capitulares et alios sacerdotes celebrari fecerunt, et hoc sacrificio praesentes fuerunt, Iuxta Conc, Tridentinum officium divinum canonici personaliter persolvere debent, et pro incitamento huius obligationis debet in unoquoque capitulo distributio quotidiana institui, (Sess. XXIV. 12, et XXI. 3, de réf.) Disciplina psallendi saeculo 17. in nostris capitulis valde neglecta erat: per cantores saeculares, quibus pecunia pendebatur, fuit breviárium recitatum, assistente uno canonico hebdomadario ; immo in nonnullis capitulis plane omissum erat. Neque synodi huius temporis disciplinam Tridentinam, nempe praesentiam personalem et distributionem quotidianam accipiunt. Saeculo 18. progressus quidam percipi potest: episcopi chorum restaurare conantur, et in plurimis capitulis canonici saltern quamdam partem breviarii communiter persolvunt. Integer chorus in paucis tantum capitulis efficitur, etsi S. Congregatio Concilii respectu disciplinae psallendi semper observation nem integram Conc. Tridentini urget, quod neque primo dimidio saeculi 19. ubique observatum est. Distributio vero quotidiana pro tempore longiore nusquam introducta est. — Ad restaurandam fidem et mores Conc. Tridentinum (Sess. V. 1. et XXIV, 8, de ref,) in ecclesiis cathedralibus et collegiatis institutionem